n ở ở cái phòng chuyên để dụng cụ, có

duy nhất một phòng và một cái sân ấy. Đó là sự đãi ngộ ưu ái nhất trong

toàn bộ thanh niên trí thức của công xã. Đội trưởng nhận thấy nhà của

người nữ thanh niên trí thức này so với nhà của những bạn thanh niên trí thức khác xa hơn rất nhiều, phải đi tàu hai ngày hai đêm mới đến, cho

nên đã đặc cách chiếu cố cho mẹ. Lại cộng thêm việc mẹ tôi đích xác là

một người nữ thanh niên xuất sắc, người nào gặp cũng đều yêu mến, viết

đẹp vẽ đẹp, hát hay múa giỏi, những người dân ở vùng quê này đặc biệt

yêu quý và tôn trọng mẹ.

Dòng sông nhỏ mà tôi vừa nhắc đến ở

trên, là một dòng sông đã có từ lâu đời, với dáng dấp rất cổ xưa. Nó như một dải lụa hẹp chảy vòng quanh uốn lượn kéo dài mãi nối liền cả mấy

đội sản xuất với nhau, sau khi nó chảy xuyên qua vùng đất mà đội sáu ở

thì hướng tiếp ra xa, chảy qua một vùng đất khác, cũng có thể là nhờ con sông này, nhờ chính sự êm đềm lặng lẽ của nó đã kết nối nên một mối

tình vô cùng đẹp đẽ giữa cha và mẹ tôi.

Từ đội sáu đến đội hai,

mẹ theo bờ sông mà đi, thì có lẽ là đi hết khoảng hơn nửa tiếng đồng hồ. Giờ đây chẳng hiểu vì sao mà mẹ tôi không thể nhớ cho rõ ràng được vì

sao mà lúc ấy mẹ lại quen cha. Mẹ chỉ còn nhớ một việc đã khiến cho mẹ

xúc động vô cùng, vĩnh viễn không bao giờ quên. Đó là sau mỗi lần mẹ từ

trường học hoặc kết thúc công việc của một ngày trở về, việc đầu tiên

sau khi mở cửa phòng là vội vội vàng vàng đi nấu cơm, rồi ăn thật nhanh. Thông thường sau khi ăn cơm xong thì lúc đó trời cũng đã tối. Bấy giờ

mẹ đi đến bên chiếc cửa sổ duy nhất ở trong phòng, ngồi xuống chiếc bàn

gỗ đặt vuông góc với cửa sổ, dưới ánh sáng mù mờ của ngọn đèn lặng lẽ

giỏng tai ra ngoài cửa sổ lắng nghe tiếng nước chảy của dòng sông và

tiếng xay gạo vọng lại từ xưởng xay xát. Ở phía xa xa, thỉnh thoảng cũng vẳng đến một vài tiếng chó sủa và tiếng quát tháo của người nông dân

đuổi trâu về nhà. Trong màn đêm tĩnh mịch thơm nồng mùi đất và tràn đầy

những ân tứ mà đất trời ban tặng, mẹ tôi rất nhanh nghe thấy một tiếng

“Cộp”, đó chính là tiếng của một hòn đá nhỏ ném lên cánh cửa sổ. Mỗi lần nghe thấy âm thanh này, mẹ liền lập tức mở toang cửa sổ, ngó đầu ra,

lúc này mẹ sẽ nhìn thấy cha tôi lúc còn trẻ đang đứng ở phía đối diện

bên bờ sông bên kia. Trên đầu cha đội một chiếc mũ bộ đội cũ, mặc bộ

trang phục bộ đội hơi cũ - phong cách ăn mặc này của thanh niên trí thức lúc bấy giờ là rất mode. Còn cha, khi vừa nhìn thấy mẹ ngó đầu ra, liền toét miệng cười. Mẹ kể, trong đêm tối, mẹ chỉ nhìn thấy hai hàm răng

trắng toát mà lúc cha cười lộ ra.

Chỉ cần biết chắc là mẹ đang ở

nhà, cha sẽ dùng hai tay của mình trèo lên một cành cây lớn cong cong

vươn từ bờ sông bên ấy sang bờ sông bên này, rồi tùy theo lực đàn hồi

của nó mà nhún người nhảy một cái, nhảy đến bên dưới của cánh cửa sổ ở

bờ bên này, sau khi chân giẫm lên cỏ và đá, liền vịn theo chân tường lần đi vào phía bên trong phòng để gặp gỡ mẹ tôi. Mỗi lần mẹ kể đến đoạn mà cha mẹ hẹn hò nhau vô cùng lãng mạn này, thì nước mắt mẹ đã giàn giụa

trên mặt. Mẹ nói, lúc đó đang là thời kỳ “Đại cách mạng văn hóa”, trong

thời đại độc ác vô nhân tính đó, cha mẹ vẫn có thể tìm được một điểm tựa an ủi trong tâm hồn, hưởng thụ được một chút tình cảm lãng mạn thuần

khiết của nam nữ tuổi thanh xuân, đó thật là một kỳ tích.

Mẹ còn

nhớ, có một đêm lúc cha nhảy sang và đẩy cửa bước vào, trong tay cha vẫn còn cầm một cuốn sách được gói bằng giấy dai, cha nói đây là một cuốn

sách đẹp nhất trên đời này, muốn tặng nó cho mẹ. Khi mẹ nghe được câu

nói này, phản ứng đầu tiên của mẹ là cảm thấy dường như tất cả những

điều này đều như là số phận đã định sẵn như vậy, không thể cưỡng lại

được. Đầu những năm 50, lúc cha mẹ của mẹ bắt đầu yêu nhau, món quà đầu

tiên mẹ tặng cho cha cũng là một quyển sách.

Mẹ vội vội vàng vàng nhận quyển sách từ tay cha rồi mở ra xem, hóa ra đó là một cuốn sổ tay, là tập thư “Gitanjali” (Thơ Dâng)[2'> của nhà thơ nổi tiếng Tagore[3'>

người Ấn Độ do cha tự tay chép:

Em đã làm cho tôi sống mãi

Làm như vậy là hạnh phúc của em

(Tạm dịch)

[2'> Năm 1913, bản dịch tiếng Anh của tác phẩm này của Tagore đã giúp ông

đạt giải Nobel về văn chương, ông là người châu Á đầu tiên đạt được giải thưởng này.

[3'> Tagore: 1861-1941, ông là nhà thơ, triết gia Bà La Môn và nhà dân tộc chủ nghĩa.

Vừa đọc đến hai câu mở đầu này, trái tim mẹ đã hoàn toàn rung động. Mẹ nói

lúc ấy mẹ hình như chỉ muốn nín thở đọc một hơi hết cả tập thơ chép tay

ấy của Tagore:

Dưới sự vuốt ve của đôi bàn tay em mềm mại

Trái tim bé nhỏ của tôi

Chảy tan ra trong niềm vui sướng vô bờ

Không thể cất lên những vần điệu rõ ràng

Phần thưởng lớn lao của em trút hết vào trong bàn tay nhỏ bé của tôi

Thời đại đã đi qua

Mà trong bàn tay tôi vẫn còn tràn đầy lượng dư thừa

…..

(Tạm dịch)

Trên trang giấy trắng cuối cùng của tập thơ, cha đã đề một câu thơ tặng mẹ để cùng động viên khích lệ:

Để chúng ta trên trạm nghỉ chân của tuổi thanh xuân lưu lại những dấu chân sâu đậm

Đó sẽ là những câu chữ tỏa sáng lấ