i bước ra khỏi thuyền.
Những người con gái Hoa kiều bán hàng lởi xởi, những người Chà Châu
Giang bán vải, những bà cụ già người Miên bán rượu, với đủ các giọng nói líu lô, đủ kiểu ăn vận sặc sỡ, đã điểm tô cho Năm Căn một màu sắc độc
đáo, hơn tất cả các xóm chợ vùng rừng Cà Mau.

- Ở lại đây thôi, ông ạ!

Má nuôi tôi vừa đưa mắt nhìn lên bờ vừa bảo tía nuôi tôi. Tía nuôi
tôi ngồi trước mũi thuyền thong thả nhồi thuốc vào nõ tẩu, nheo mắt cười với tôi và thằng Cò:

- Hai đứa bay muốn ở đây hay đi nữa?

Giọng đùa vui hiền lành dễ dãi của tía nuôi, nhất là nét cười bên hai khóe mắt của ông cứ mở ra, khiến tôi và thằng Cò cũng cười theo mà
không đứa nào trả lời.

- Không nên ở đây!

Tía nuôi tôi buông lửng một câu ngắn cộc bất ngờ, rồi dặng hắng ngước lên nhìn má nuôi tôi dò hỏi.

-ông tính ra ngoài biển ở hay sao?

Dường như không chú ý tới sự phản ứng của má nuôi tôi, và cũng không
buồn nhìn bốn con mắt thô lố đầy ngạc nhiên của hai thằng nhỏ con mà ông thừa biết rằng qua bao nhiêu chặng đường dài mệt mỏi, đều đang chờ đợi
phút dừng chèo, cắm thuyền là nhảy lên mảnh đất định cư hằng mong ngóng, tía nuôi tôi cứ thong thả bật lửa lên đốt thuốc, bập bập hít mấy hơi
dài.

- Ở lại đây, nhưng không ở tại đây!

- Ở chợ vui hơn chứ, tía?

Thằng Cò hong hóng ngó lên bờ, buột miệng kêu lên.

- Người ta đông như thế này mà... mình còn đi đâu nữa, hở tía?

Tía nuôi tôi như cười mà như không cười, sẽ sàng nói:

- Mình có phải là dân buôn bán đâu mà cần ở chợ!

- Ông có cần mua sắm gì không? -Má nuôi tôi hỏi.

- Chưa vội. Để lo tìm chỗ cất nhà trước đã. Bà có muốn cho hai đứa nhỏ lên chợ chơi thì ghé lại một chốc cũng được.

- Thôi, để lúc khác!

Bao giờ đang lúc cãi nhau vì sự bất đồng ý kiến trên một vấn đề nào
đó với tía nuôi tôi, mà má nuôi tôi bỗng dưng quay ra nói một câu chuyện gì khác, thì tôi hiểu ngay rằng bà đã chịu cái lý lẽ của tía nuôi tôi
là đúng. Thuyền chúng tôi không đỗ lại chợ.

Chúng tôi còn đi non một buổi nữa mới cập bến. Đây là một xóm nghèo,
nhà cất lưa thưa trên bờ một con rạch nhỏ dựa lưng vào rừng. Những người thợ đốt than đã tiếp tay đốn cây, chặt lá dựng cho chúng tôi một ngôi
lều nhỏ. Ngày ngày tía nuôi tôi vác rìu theo thợ rừng đốn củi mướn cho
các lò hầm than. Má nuôi tôi thì xách giỏ đi bắt ba khía về làm mắm.
Thằng Cò và tôi bữa nào cũng rủ bọn trẻ trong xóm dắt con Luốc sục sạo
vào rừng săn chồn, săn kỳ đà. Cũng có khi chúng tôi mò ra tận sông cái
lội xuống bãi bắt cua, bắt vọp. Chúng tôi thường men theo con đường mòn
của thợ đốn củi dắt nhau ra chơi dọc bờ sông. Nơi nào cũng vậy, bọn trẻ
nhỏ chúng tôi bao giờ cũng tìm ra được nhiều trò chơi trên các bờ sông,
cho đến lúc chán thì nhảy ngay xuống nước tha hồ bơi tắm. ở đấy khi nước triều xuống, còn có những con cá biển đủ các loại màu sắc và hình thù
khác nhau, mắc cạn nằm trong những vũng nước trong veo. Con nào bé thì
sau khi đã nghịch chán, chúng tôi bụm nó trong tay mang ra thả xuống mé
nước. Con nào kha khá, ăn được thì chúng tôi xâu mang xách về. ở vùng
rừng ngập nước của xứ Cà Mau này, sông ngòi kênh rạch là đường giao
thông chính. Hầu như ngày nào tôi cũng mò ra đứng trên bờ sông hưởng cái thú xem đủ các kiểu thuyền sông thuyền biển dong buồm cánh én chạy
phăng phăng rẽ nước trắng xóa như tàu thủy -từ chiếc xuồng vỏ gòn nhỏ,
như con cá thòi lòi nhảy sóng rất tinh, cho đến chiếc ghe chài đồ sộ như một quả đồi ì ạch, nặng nề, chỉ có thể nhờ tàu kéo dắt đi. Nơi bờ sông, người ta chờ gọi thuyền mua thuyền bán, và lúc nào cũng có thể nghe
được tin tức chiến sự nhiều nơi của khách tứ phương trên những con
thuyền từ khắp chốn đi qua.

Và ở bờ sông, không những đôi lúc tình cờ có thể vớ được con rùa con
rắn một cách dễ dàng, tôi còn tìm gặp nhiều cây cỏ lạ không thấy có ở
mọi vùng chung quanh. Có nhiều thứ cây mỗi cái lá đẹp như một cái hoa,
do dòng nước mang hạt giống từ những vùng đất xa xôi nào đưa về tận đây
nhờ bọt sóng đánh giạt lên bờ. Một buổi sáng sớm, tôi và thằng Cò xách
chai ra bờ sông chờ thuyền trà vải đón mua dầu lửa. Bỗng nghe đằng xa có tiếng bọn trẻ con gọi nhau í ơi. Trong ánh nắng nhẹ chưa xua tan hết
lớp mù kéo lê trên đầu ngọn cỏ ướt đẫm sương, bóng những người đàn ông
xách xà beng, cầm chĩa, xách phảng chạy hộc tốc về hướng đồng mả. Bao
giờ có một điều bất thường, một biến cố gì vừa xảy ra thì tức khắc bọn
trẻ con kéo đến đó ngay. Tôi lôi thằng Cò ba chân bốn cẳng chạy theo bọn nhỏ. Đám người cởi trần, lăm lăm dao mác trong tay, đang quây thành một vòng tròn chung quanh một ngôi mả trên gò đất cao hiện ra trước mắt
chúng tôi.

- Bọn con nít lui ra! Nó chưa chết đâu. Coi chừng cái đuôi... Cái đuôi nó còn cựa quậy đấy!

Tiếng một người nào đó hét oang oang. Vòng người giãn ra rồi lại thít lại như cũ. Bọn nhỏ vừa chạy giạt ra xa đã thoăn thoắt quay lại. Tôi
chắc mẻm rằng người ta vừa hạ một con beo con cọp gì đây, nhưng chưa kịp hỏi ai thì nghe có