mà con người không khuất phục nổi đâu!" Tôi chỉ chực muốn thét lên
như vậy. May sao đó chỉ là những ý nghĩ còn nằm trong đầu óc thơ bé của tôi mà
tôi chưa thốt ra thành lời được. Không thì có lẽ ông già Tư và tía nuôi tôi sẽ
cho là tôi phát rồ cũng nên.



"Nghèo như chiếc lá
rụng xuống dòng sông, nước đưa tới đâu mình theo tới đó! Huống chi bây giờ lại
gặp lúc giặc đánh lung tung..."

Hôm chúng tôi gặp phường săn cá sấu ở quán
rượu ông già lùn, nghe tía nuôi tôi nói như vậy, tôi cứ tưởng là ông nói cho có
nói vậy thôi. Đâu ngờ ông nói vậy mà có vậy thật. Giạt vào xóm chài chưa đầy ba
tháng, ngôi lều mới dựng lên chưa ấm chỗ, má nuôi tôi chưa thuộc khắp mặt những
người đàn bà quanh quẩn ở khúc sông này, thì chúng tôi lại trở về cuộc sống
lênh đênh. Mấy hôm nay, dân đánh lưới hàng về cứ nhao lên là Tây sắp tiến vào
vùng U Minh hạ, theo đường con sông này. Ca-nô do thám của nó đã thập thò ngoài
vàm sông Cán Cạy. Những buổi trời lặng gió, tiếng tàu giặc chạy xình xịch tận
ngoài vịnh biển vọng thấu tận đây, nghe rõ mồn một. Buổi chiều hôm kia, ca-nô
xích hầu của nó tắt máy thả trôi theo nước vào tới vịnh Bần Cùi, bắt mất hai
người câu tôm. Sáng hôm sau, hơn tiểu đội giặc cải trang giả làm thường dân,
bơi xuồng thọc sâu vào đầm Le Le, đã bị dân quân tự vệ phục kích bắn chết mấy
thằng. "Con đầm già" ngày nào cũng vè vè lượn sát xuống ngọn cây và
bữa nay nó dắt hai chiếc tàu há mồm vào sắp tới đây rồi. Khói nhà cháy đã dựng
lên từng bựng ở mạn Bần Cùi. Thiên hạ đã nhốn nháo tản cư. Tía nuôi tôi đã
quyết định ở lại đây.

Giặc tới thì theo anh em dân quân tự vệ, du
kích đánh lại nó. Không lẽ cứ chạy mãi. Ai cũng chạy thì thà dâng đất này cho
nó, bày chuyện đánh chác làm gì? Giặc sắp tới bên nách. Lại không may cho gia
đình chúng tôi là việc thằng Cò bị đau chân, còn rên la nằm đấy. Nó theo đám
trẻ phường chài lội dọc theo bãi đi thụt bắt cá bồng trong bẹ dừa nước, không
may đạp nhằm cá mặt quỷ. Nọc độc của con cá quái ác đã hành nó sốt mê man, bàn
chân phù lên như chân voi. Má nuôi tôi cuống lên, cứ khóc giục tía nuôi tôi
phải đi.

- Đi đâu bây giờ?

Tía nuôi tôi cau mày, nói bằng một giọng giận
dữ bất lực. Má nuôi tôi chùi nước mắt, lạnh lùng buông thõng một câu:

-Hừ! Ông mê ba con cá sấu của ông thì ông cứ
ở đây. Tôi đóng bè chuối tôi chở hai thằng nhỏ đi!

Gương mặt buồn não của má nuôi tôi dần dần
tái nhợt, đôi môi bà run run mấp máy như muốn nói gì mà không nói ra được. Tía
nuôi tôi ngồi xệp xuống chõng, thở ra một hơi dài. ông đăm đăm nhìn thằng Cò
đang đắp chiếu nằm thiêm thiếp hồi lâu, rồi lặng lẽ đứng dậy bịt khăn lên đầu,
xách mác đi lột bẹ dừa nước chẻ lại quai chèo. Vào lúc xế chiều thì chiếc
thuyền nhỏ của chúng tôi rời bến. Xóm chài lạnh ngắt. Bầy ruồi xanh bâu vào mấy
con cá chết nằm dọc theo bãi, thấy động bay kêu vu vu. Tía nuôi tôi chèo lái.
Tôi chèo mũi. Thuyền đi đã xa mà tôi cứ ngoái nhìn về những bóng nhà quạnh quẽ
chơ vơ nơi đầu xóm cũ. Hàng cột phơi lưới mỗi lúc một mờ dần trong khói sóng
chiều hôm... Cũng như chuyến nổi trôi ngày trước, chúng tôi cứ thay nhau chèo
ròng rã mấy ngày mấy đêm liền không nghỉ. Lắm lúc tôi có cảm giác như chèo mãi
mà thuyền vẫn còn đứng y nguyên một chỗ. Trông chỗ nào cũng không khác chỗ nào.
Hai bên bờ, dừa nước mọc san sát. Gió thổi khua động tiếng lá rì rào và tiếng
sóng lách chách vỗ vào mạn thuyền cùng tiếng chèo đưa kĩu kịt tạo thành một
nhịp điệu buồn triền miên, một thứ hòa thanh rũ rượi khiến tôi nghe vừa nhớ nhà
mà cũng vừa buồn ngủ. Nhiều lúc nhớ tới anh Ba thủy thủ, tôi tự hỏi: "Không
biết trên bước đường phiêu lãng, anh có trải qua những ngày buồn bã thế này
không?" Rày đây mai đó... Trên rừng, dưới biển, đồng ruộng, núi cao, bất cứ
chỗ nào mình cũng đi tới. Càng đi thì càng gặp nhiều chuyện lạ, khiến cho mình
say mê. "Xưa kia có một con tàu nhỏ Nó chưa hề lướt sóng ra khơi... Này
hỡi những chàng thủy thủ Đang xông pha trên ngọn sóng cao vời!" Giọng nam
trầm của anh Ba thủy thủ như cứ dập dềnh trôi theo chiếc thuyền nhỏ của tôi.
Tôi mơ màng thấy những ốc đảo xanh rờn giữa sa mạc, mênh mông một màu cát vàng
rừng rực, có mấy người lái buôn ngồi bên những con lạc đà, mệt mỏi nhìn bóng
Kim Tự Tháp nhô vút lên ở chân trời..., những hải cảng tấp nập hành khách với
đủ các kiểu y phục và màu da khác nhau, từ trên những con tàu khổng lồ xuyên
đại dương chen chúc nhau theo bậc cầu thang xách va-li xuống bến... Những biển
băng lạnh cóng trắng xóa một màu tuyết, không còn phân biệt đâu là mặt đất đâu
là chân trời, có những người Et-xki-mô mặc áo lông gấu sù sụ ngồi trên xe trượt
tuyết do hươu kéo chạy như bay...

Phải rồi, tất cả những quang cảnh chói lòa
màu sắc rực rỡ in trong xấp bưu ảnh của anh Ba thủy thủ đã cho tôi ngày trước
đó, đều đẹp và có một sức hấp dẫn, khiến cho mình càng muốn đi tới. Nhưng nó xa
xôi quá, biết bao giờ mình có thể tới được. Trên dòng sông mênh mang giờ đây,
chỉ có nỗi buồn khiến tôi thiếu nhiều lúc cứ muốn biến thành con panh-goanh
thôi... Thuyền chúng tôi cứ xuôi