i sao phải dùng đến mỡ
người một cách man rợ như vậy? Có lần, tôi đã chất vấn tía nuôi tôi về thứ
"đèn nghề" khủng khiếp ấy. Tía nuôi tôi nói:

- Đó là thói tục cổ lỗ, mê tín dị đoan. Người
xưa thấy cá sấu hay ăn thịt người, tưởng dùng mỡ người tất dễ câu nó, chứ chắc
gì đã là mỡ người thật.

Tía nuôi tôi đã nhiều lần kể cho thằng Cò và
tôi nghe rành rọt về nghề săn cá sấu. Tôi nghe đến thích mê. Nhưng có nghèo,
thà bắt con tôm con tép ăn, chứ tôi chẳng dám theo cái nghề nguy hiểm này. Săn
cá sấu thường phải chọn những đêm tối trời. Nhất là những ngày nắng to, có trận
mưa vừa tạnh, gió chỉ hơi rao rao mát gợi làn da, khí trời vẫn còn thấp và
nặng. Mặt sông rộng mênh mông, phẳng lặng như mặt hồ. Tía nuôi tôi người trần,
chỉ quấn cái khố nhỏ, hai cánh tay cặp trên hai ống tre bè buộc chặt hai đầu
bằng dây thép. ông trầm mình dưới nước, chỉ ló người từ phần giữa ngực lên
trên. Cứ thế, thả trôi đi. Hai chân thỉnh thoảng quạt nhè nhẹ, lái cho bè xuôi
đứng giữa lòng sông. Cá sấu chỉ gắp người bơi ngang, hoặc dùng đuôi quật ngã
người ngồi trên xuồng cho rơi xuống nước rồi gắp chạy đi, chứ chúng khó gắp
được người bơi đứng. Tay phải tía nuôi tôi cầm một cây lao bằng gỗ mun. Gỗ mun
kỵ thịt cá sấu. Đâm vào thịt con cá sấu, cây mun cứ hút sâu vào, làm con vật
nhức buốt không chịu nổi. Cán lao buộc vào một đầu dây, phải biết lòng sông sâu
bao nhiêu sải nước mà sắm sợi dây cho vừa đủ, không thừa quá mà cũng không
thiếu quá. Dây thừa quá thì phải mất công lặn xuống kiếm lâu mới gặp con cá sấu
trúng thương, mà dây ngắn quá thì nó kéo phao chìm dưới nước, chẳng biết đâu mà
mò. Đầu kia sợi dây buộc vào một cái phao bằng gỗ mớp. Phải khoanh sợi dây cho
khéo, để khi con cá sấu lôi dây chạy, sợi dây cứ xoay vòng tự động tháo ra,
không vướng.

Trên phao kiền chặt cây đèn nghề, tựa như cái
đĩa sắt con sâu lòng, thả ngọn bấc vào cái đèn "mỡ người" ấy, thắp
cháy lên. Lại phải cắm trên phao một cây cờ đỏ, để dễ nhận thấy từ xa (còn có
lý do huyền bí nào đó nữa không thì tôi không được biết). Thả cái phao trôi
trước mặt người thợ săn chừng hơn một với tay, được giữ cỡ bằng một sợi dây
nhỏ. Tía nuôi tôi thả trôi theo nước như vậy, có khi hàng hai, ba giờ liền. Bao
giờ ông cũng phải uống một tô nước mắm cốt, để trầm dưới nước lâu không bị
nhiễm lạnh. Trong đêm tối mịt mùng, trên dòng sông mênh mông chỉ lấp lóe
"ánh đèn thiêng" và đôi mắt sáng ngời của tía nuôi tôi... Đang trôi
xuôi, cả người ông bỗng bị xô lùi lại bởi một luồng nước tống lại cực mạnh.
Nghe khì... ì... một tiếng, rồi một cái bướu to bằng cái bát trừng lên. Con cá
sấu nổi lên, há họng thè lưỡi liếm mỡ cháy trong cây đèn. Nhanh như chớp, tía
nuôi tôi nín thở, dồn hết lực vào cánh tay, phóng mạnh cây lao đâm vào giữa
họng nó, và lập tức buông phao ra. Con cá sấu trúng thương, đập đuôi ầm ầm, lộn
lên lộn xuống, quẫy mạnh làm cho mặt sông nổi dậy sóng cồn. Rồi nó lôi dây,
mang phao chạy. Tía nuôi tôi "ì..." một tiếng. Thuyền chèo yểm hộ
người thợ săn cá sấu bao giờ cũng theo song song bên bờ, phòng trường hợp bất
trắc có thể bị đôi ba con nổi lên tấn công cùng một lúc thì xông ra tiếp ứng.
Nghe tiếng "ì..." họ biết đã đâm trúng cá sấu rồi. Thế là thuyền chèo
bay ra, đón tía nuôi tôi lên. Con cá sấu chạy đến đâu, dây tháo theo đến đó. Nó
cố gắng chịu đau lắm thì cũng chỉ chạy nổi đôi ba nghìn thước là cùng. Rồi dần
dần đuối sức, không chịu đau nổi nữa, nó tìm một cái vịnh sâu nào đó, trầm
xuống đáy. Sáng hôm sau, hai chiếc thuyền của phường săn chia nhau trèo cặp hai
bên bờ để tìm cái phao. Bao giờ người đã phóng cây lao đâm trúng cá sấu cũng là
người lặn xuống đáy sông trói nó. Như vậy, mới được hưởng nguyên phần mình cái
bao tử của con cá sấu khi mổ ra... Mỗi lần tía nuôi tôi mang vòng dây thép lặn
xuống, thằng Cò theo thuyền cứ mếu máo chực khóc. Còn tay chân tôi thì cứ phát
run lên. Tía nuôi tôi lặn rất lâu mới trồi lên thở. Rồi lại kéo đôi lặn trở
xuống buộc nó, để anh em phường thợ khác trên thuyền kéo nó lên. Thường sau mỗi
lần như vậy, tía nuôi tôi bao giờ cũng làm vài hớp rượu cho lại sức. ông đưa
bàn tay lạnh móp lên chùi những giọt rượu chảy xuống chòm râu đóng đầy rêu nước
xanh lè, ngó tôi và thằng Cò, cười khà khà:

- Hai đứa bay sao cứ khéo lo! Con cá sấu đã
bị cây mun đâm, nhức buốt, tê liệt cả mình mẩy rồi. Nó bám sát đáy vịnh, tao
lặn xuống sờ đầu nó, nó cũng không dám động cựa. Cứ nằm im, chịu phép cho tao
khớp mőm, trói lại. Cây mun đâm vào mắc giữa họng rồi, nó cắn ai được nữa? Càng
cựa quậy thì càng đau thôi!

Một cơn gió từ mặt sông bất thình lình thổi
thốc vào bờ, khiến cho lá cờ đuôi nheo đỏ buộc trên đầu con sào giật nảy lên,
reo vù vù. Tôi ngồi bên tía nuôi tôi và ông già Tư, nhìn xuống dòng sông mênh
mông đang cuồn cuộn chảy, hình dung ra những con quái vật kinh khủng đang bơi
lặn dưới đó, càng thấy những con người nhỏ bé ngồi quây quần trong bóng thuyền
ghếch mũi lên bãi cát đây thật vĩ đại biết bao nhiêu... "Hỡi thiên nhiên
dữ dội và nham hiểm, ngươi hãy coi chừng. Không một sức mạnh nào ẩn chứa trong
ngươi