g con. Ta đã viết một bài thơ lên tường trong sợ hãi và đau khổ. Khi ta làm điều đó, ta khép mình trước mọi thứ khác đã khiến ta hạnh phúc. Bà nội con và ta, cùng rất nhiều phụ nữ khác, đã muốn được người khác nghe thấy mình. Bọn ta ra ngoài và điều đó bắt đầu xảy đến với bọn ta. Rồi cái lần ta thực sự được người khác nghe thấy, bài thơ trên tường đó, ta đã muốn chết. Nhưng con thì khác. Trong cái chết, con đã lớn lên thành một người phụ nữ đáng khâm phục. Và rồi có công trình của con."

Tôi lùi lại theo bản năng. Mẹ đã đốt sách của tôi và phản đối tình yêu của tôi dành cho Mẫu Đơn Đình.

"Có rất nhiều thứ con đã không nói với ta, Mẫu Đơn," bà thở dài buồn bã. "Chúng ta đã mất rất nhiều thời gian."

Chúng tôi đã mất và sẽ không có cách lấy lại được. Tôi chớp mắt ngăn những giọt lệ hối tiếc lại. Mẹ cầm tay tôi vỗ về an ủi.

"Khi còn sống, ta đã nghe nói về bản bình chú Mẫu Đơn Đình của Nhân," bà nói. "Khi đọc nó, ta nghĩ mình đã nghe thấy giọng con. Ta biết điều đó là không thể nên ta tự nhủ mình chỉ là một người mẹ đang đau buồn. Chỉ đến khi bà nội con gặp ta ở Vọng Hương Đài thì ta mới biết được sự thật, tất cả sự thật. Và dĩ nhiên bà cũng biết được vài điều từ ta."

"Nói nữa đi," bà nội giục giã. "Hãy bảo cho nó biết lý do thực sự chúng ta ở đây."

Mẹ hít một hơi sâu. "Con cần phải hoàn thành công trình của mình," bà bảo. "Đó không phải là thứ nguệch ngoạc trên tường của một người phụ nữ tuyệt vọng. Cha con và ta, bà nội con, cả gia đình ta, những người trên trần gian và các thế hệ tổ tiên đang theo dõi con, sẽ tự hào về con."

Tôi nghĩ về điều mẹ nói. Bà nội đã muốn được chồng mình nghe và hiểu rõ giá trị mình, nhưng chỉ bị đẩy tới một cái chết vì nghĩa giả tạo. Mẹ tôi đã muốn được nghe thấy chỉ để đánh mất bản thân. Tôi muốn được nghe thấy, nhưng chỉ bởi một người đàn ông duy nhất. Nhân đã đòi hỏi điều đó ở tôi tại Vọng Nguyệt Đình. Chàng muốn thế. Chàng đã cho tôi cơ hội, khi thế gian, xã hội và ngay cả cha mẹ tôi muốn tôi giữ im lặng.

"Nhưng làm sao con có thể lại tiếp tục nó sau khi mọi thứ..."

"Ta gần như chết để viết bài thơ của mình; con đã chết khi viết những lời bình chú," mẹ nói. "Ta bị cắt đến xương tủy và bị nhiều gã đàn ông chiếm đoạt thân xác để viết được những lời lên bức tường ấy. Ta thấy con ốm yếu gầy mòn đi khi ngôn từ làm hao mòn khí huyết. Từ rất lâu ta đã nghĩ, Có lẽ sự hy sinh này là điều cần thiết đối với chúng ta. Chỉ sau khi theo dõi con ở cùng Nghi những năm vừa qua, ta mới nhận ra rằng có lẽ sáng tác không đòi hỏi sự hy sinh. Có lẽ nó là một năng khiếu, để có thể trải nghiệm cảm xúc bằng bút, bằng giấy và bằng mực. Ta viết vì buồn bã, sợ hãi và căm hận. Con viết vì khao khát, niềm vui và tình yêu. Mỗi chúng ta đều trả giá đắt để nói lên suy nghĩ của mình, để bộc lộ trái tim mình, để cố gắng sáng tạo, nhưng điều đó là đáng giá, có phải không con gái?"

Tôi không có cơ hội đáp lại. Tôi nghe thấy tiếng cười ở hành lang. Cánh cửa rung rinh mở ra và các thím tôi, Chổi, Phong Lan, Liên cùng con gái chúng bước vào. Bọn họ đã được cha tôi triệu tập về để đảm bảo rằng tôi được đối xử như một tân nương thực sự. Họ chỉnh sửa lại hình nhân, chỉnh lại các nếp gấp trên tấm váy, vuốt phẳng lụa áo dài và dùng vài chiếc trâm bằng lông chim bói cá để giữ cho tấm khăn trùm đầu ở đúng vị trí.

"Mau lên!" bà nội tôi nói khi chiêng kêu lanh lảnh và trống gõ thình thình. "Cháu phải khẩn trương lên."

"Nhưng bài vị của cháu..."

"Giờ hãy quên nó đi," bà ra lệnh. "Hãy gắng sức mà trải nghiệm đám cưới của mình bởi vì nó sẽ không xảy ra lần nữa, ít nhất là không theo cách cháu tưởng tượng ra khi cháu cô đơn trên giường bao nhiêu năm trước đây." Bà nhắm mắt lại một lúc và láu lỉnh mỉm cười với chính mình. Rồi bà mở mắt và vỗ tay đôm đốp. "Giờ khẩn trương lên!"

Tôi nhớ mọi điều mình phải làm. Tôi khấu đầu lạy tạ mẹ ba lần và cảm ơn vì tất cả những gì bà đã làm cho tôi. Tôi khấu đầu lạy tạ bà nội ba lần và cảm ơn. Mẹ và bà nội hôn tôi rồi dẫn tôi tới bên cạnh hình nhân. Vì bài vị của tôi chưa được điểm, tôi không thể bước vào bên trong nên tôi ôm quanh nó.

Bà nội nói đúng. Tôi phải hưởng thụ điều này hết mức có thể và điều đó không khó. Các thím bảo rằng tôi xinh đẹp. Mấy đứa em họ xin lỗi vì cách cư xử của chúng thời con gái. Con gái chúng nói với tôi rằng bọn chúng tiếc là chưa bao giờ gặp tôi. Thím hai và thím tư nhấc tôi lên, đặt vào một chiếc ghế và mang ra khỏi buồng. Mẹ và bà nội tham gia đám rước của các phụ nữ nhà họ Trần qua hành lang qua những chiếc đình, ao và non bộ tới từ đường. Phía trên bàn thờ, bên cạnh các cuộn chân dung ông bà nội có treo một bức tranh mẹ tôi. Da dẻ mẹ được vẽ theo kiểu mờ mờ, tóc mẹ cặp lên như một tân nương trẻ trung, môi mẹ đầy đặn và phúc hậu. Chắc hẳn mẹ đã trông như thế này khi mẹ thành thân với cha. Có lẽ mẹ không dọa cho ai phải cư xử tốt nhưng mẹ sẽ tạo cảm hứng cho họ.

Trên bàn thờ mọi thứ được nhóm lại theo số lẻ để thể hiện rằng đây không phải là một đám cưới điển hình. Trong mỗi lư có bảy nén hương. Bàn tay cha run run khi ông rót chín chén rượu cho các