g, nhưng lại làm cho người ta hoài nghi rằng đấy chính là ma bị cọp vồ vào trường thi[3'>. Loại ma bợ đỡ này không thu phí, theođánh giá thì chúng không phải do Thượng Đế phái xuống. Giữa chốn trầngian thường có một loại người tiểu nhân, gặp người có lợi thế hoặc sắpcó lợi thế liền bỏ hết sĩ diện của bàn thân mà bám đuôi cầu cạnh ngườita, thực ra thì chưa chắc đã có lợi lộc gì, nhưng chúng vẫn không từ bỏcái hành vi hèn hạ đó. Ma bợ đỡ cũng giống loại người này, chỉ khác ởchỗ là nó có thể nhìn thấy khí âm dương thịnh suy trên người của các thí sinh, điều mà kẻ tiểu nhân ở chốn trần gian không thể nhìn thấy được.

[3'> Vương Triệu Vân, người đời Minh, trong Huy lộc tân đàn, quyển thượng,Phốc bạo tự nhập trường có ghi lại, nhìn chung có sự không giống nhau,là cắm cờ đỏ kèm theo cờ vàng thì sẽ đăng khoa, nếu chỉ cắm cờ đỏ khôngcó cờ vàng thì cuối cùng cũng có tên trong bảng thứ hai.

Trướckhi các thí sinh bắt đầu làm bài thi, việc trúng cử hay không đã đượcsắp đặt trước, bất luận là nhân lực hay thiên lực, đều làm cho nhân khícủa người bị suy yếu dần. Hồng Mại từng cảm khái và viết rằng; “Ở phương Tây có người đã khẳng khái viết một bài nói về quy chế thi cử ở TrungQuốc, người đó cho rằng việc lựa chọn nhân tài trong các trường thi ởTrung Quốc là một việc làm rất cao minh nhờ đó đã chọn ra được nhiềunhân tài lỗi lạc phục dịch đất nước.” Mấy câu khen ngợi này đã làm không ít học giả của chúng ta phấn khởi mà lựa chọn dùng làm dẫn chứng để tựhào lấy vài ngày. Nhưng đối với những bất cập trong trường thi như đãxảy ra ở thời Nam Tống khiến nhiều người tỏ ra thất vọng ghê gớm đối với việc lựa chọn nhân tài cho đất nước, thì tuyệt nhiên không thấy họ nhắc đến, và giả như có nhắc đến thì họ cũng khéo léo dẫn dắt và quy kếtnguyên nhân tất cà là do ý trời, không liên quan đến các nhân tài. Trong truyện mặc dù có gây kích động một chút, nhưng huynh đệ, phụ tử nhà họHồng vẫn được coi là hiền thần. Vì thế, những điều vừa nói cũng khônghẳn là đều xuất phát từ sự căm tức.

Ngoài ra còn có loại ma khác, giống như những phần tử “phản động”, hành động theo hướng lưu manh, vôlại, đã chết mà vẫn không chịu yên, không có bản lĩnh đi tìm oan gia đểtính sổ, thì lại đem tà khí gieo rắc lên những sĩ tử vô tội. Kiểu này có thể gọi là “ma vô lại”. Thời nhà Tống, trong Nhàn song quát dị chí củaLỗ Ứng Long có ghi: “Trường thi Gia Hưng trước đó từng là kham viện, nơi thẩm vấn, điều tra phạm nhân, có nhiều người không chịu nổi cực hình mà chết ở đây. Sau khi chuyển thành trường thi, các oan hồn bắt đầu quấyphá. Mỗi lần thi có khoảng gần hai nghìn người, thường xuyên có thí sinh bị ma hại chết ở căn phòng thứ ba cạnh hành lang phía tây. Sau đó cómột vị khảo quan nằm mộng thấy có người tự xưng là “tướng quân trườngthi” nói: “Ta chết tại nơi đây, nay đã làm thần. Mỗi một thí sinh chết ở trường thi này đều là hậu bối của ta. Nếu lập miếu ở góc phía tây bắc,sẽ tránh được chuyện này.” Và thế là quan địa phương vì “ma vô lại” màlập miếu thờ, các sĩ tử đến thi, đều không quên chuẩn bị kim tiền, cầuphúc âm bảo hộ. Thí sinh chết ở trường thi không những không giảm bớt mà còn xảy ra liên tiếp, không chỉ có một hai lần, mà nhiều không kể hết.” Trong văn học, những câu chuyện kiểu như thế này quả thực không phảihiếm gặp. Đem cái oan ức, tội lỗi xảy ra ở trường thi đổ hết lên đầu maquỷ, sau đó yêu cầu thí sinh đến dự thi phải cầu bình an, nghĩ ra đượcchiêu trò lừa ma gạt quỷ như thế này, quan viên triều đình quả thực làthông minh hơn người. Thế là ác quỷ chuyên làm chuyện quấy phá người nay lại trở thành thần bảo hộ của trường thi, chính là nha dịch phụ tráchviệc trị an trong thành, chỉ cần nộp một hào phí bảo hộ thì sẽ không bịgây thêm phiền hà nữa.

Còn có một loại ma rất kỳ lạ. Sự xuất hiện của loại ma này không những có liên quan đến vận mệnh của các thí sinh, mà chủ yếu là dự báo điều hung đến với đám quan coi thi vô đạo trongthành. Thời nhà Thanh, mỗi cuộc thi lớn đều có loại ma quỷ kỳ dị này đến giở trò quấy phá. Trong Tam cương thức lược của Đổng Hàm, cuốn ba,Hương vi dị biến có đoạn viết: “Suốt mười bốn năm Thuận Trị, một ngàytrước hôm diễn ra kỳ thi Hương ở Giang Nam, bỗng sương giá kéo đến dàyba tấc, phủ kín cả trường thi, ma quỷ khóc than không ngớt. Sau khi bảng danh sách thí sinh trúng tuyển được công bố, chủ khảo tính mưu bày kếtìm cách ăn tiền hối lộ của thí sinh. Cảnh người nhà cùng sĩ tử khéonhau đến nhà quan phủ đông như nêm, cuối cùng lựa chọn ra trong số đómười tám người được coi là thi đỗ, cảnh tượng huyên náo như bán muangoài đường, ngoài chợ.” Cống Viên ở Bắc Kinh thời nhà Thanh còn lưu lại một truyền thuyết về “đại đầu quỷ” có quan hệ mật thiết với những vụ án trường thi như đã nói ở trên. Tiết Phúc Thành trong Dung am bút ký,cuốn ba, Mậu ngọ khoa trường chi án có đoạn viết: “Vào một buổi chiều tà của tám năm về trước, ở Hàm Phong bỗng nhiên vọng lại những âm thanhnhư tiếng khóc than thảm thương kỳ lạ, người ta đồn rằng âm thanh đóchính là dấu hiệu quỷ xuất hiện. Các đạo sĩ trong vùng đều khẳng định:“Đại đầu quỷ không dễ dàng vào