được Cống Viên gấy náo loạn!”[4'> Thếnhưng, kết quả lại cho thấy những phán đoán ban đầu của đạo sĩ là hoàntoàn sai lệch. Năm đó tại trường thi bất ngờ xảy ra biết bao chuyện lạ.Trong thi cử mà cảnh tượng mua quan bán tước diễn ra công khai như họpchợ giữa đường. Hình thức thì vẫn có các quan chủ quản đứng bên ngoàigiám sát, trông coi, nhưng thực chất bên trong thì sĩ tử và quan chủkhảo vẫn miệt mài thương lượng. Sau một hồi lâu “thi cử” mệt nhoài, cuối cùng cũng chọn ra được hơn mười người “xúng đáng”. Trong chuyện nàykhông ai có thể biết được liệu giữa tiếng khóc ma quái kia cùng với sựxuất hiện của đại đầu quỷ và bè cánh quan chủ khảo có quan hệ ràng buộchay không? Thật không ai có thể đưa ra câu trả lời chính xác. Chỉ cóđiều, nếu đại đầu quỷ không xuất hiện thì làm sao quan chủ khảo có cơhội phô diễn những chiêu trò bịp bợm, lừa gạt trắng trợn của mình. Để có câu trả lời thích đáng cho vấn đề nêu trên, thiết nghĩ ngoại trừ nhữngngười trong cuộc ra thì chắc hẳn không ai có bản lĩnh dám công khai mọichuyện!
[4'> Căn cứ theo Châu lô bút ký của Tôn Tuyên, nói đại đầu quỷ là “mắt đỏ mở ra, đầu to hơn đầu của người bình thường vài lần”, mà còn hiện hình ngay tại phòng của khảo quan.
Tuy nhiên, ma quỷtrong trường thi đương nhiên không chỉ có loại này. Có thể dẫn ra đâymột vài ví dụ điển hình khác, như trong tập một của cuốn Di kiên bínhchí có đoạn viết về trường thi Lâm An: “Trong thời gian sĩ tử làm bàithi, có người trông thấy một người đàn ông và một người phụ nữ dắt taynhau tự do, thoải mái bước vào khu vực thi, lại có người nhìn thấy mộtđàn ngỗng trắng, hay có khi là một phụ nữ búi tóc cao, ngồi trên lancan, không nhìn thấy chân, lúc ẩn, lúc hiện, kỳ lạ vô cùng…” Những câuchuyện ma quái kiểu này cũng chẳng khác cảnh tượng người nông dân đuổinhầm lợn vào trường thi, câu chuyện chẳng liên quan đến thi cử học hànhmà chủ yếu chỉ là muốn mang đến một sự sôi nổi, náo nhiệt cho trường thi vốn quá trầm lắng mà thôi.
2
Ở trên đã kể ra mấy loại matiêu biểu thường xuất hiện trong trường thi. Mặc dù từ đầu đến cuốichứng tôi chưa đưa ra lời bình phẩm khẳng định hay phủ định về sự thậtcủa những câu chuyện kỳ lạ đó. Nhưng chuyện ma quỷ như thế này đến thờinhà Thanh đã loại bỏ dần những thứ được coi là không hợp pháp ở trườngthi như thế. Loại ma như đại đầu quỷ thì không cần phải nói đến nữa,ngay như “ma giúp đỡ”, “ma bợ đỡ” được coi tương đương với tầng lớp thấp như nha sai là tay sai thân cận, giúp việc trực tiếp cho quan viêntriều đình. Nếu đánh giá hành động, việc làm của những đối tượng này erằng sẽ ảnh hưởng đến khoản “quỹ đen” của lũ quan chủ khảo. Còn việcđược ví von với chuyện đuổi lợn vào trường thi chỉ là những hành động kỳ quái, để duy trì sự tôn nghiêm trong trường thi nên không thể khôngquản lý, mà việc quản lý những chuyện như thế này lại quá dễ dàng, không gây thêm phiền phức gì. Ví dụ như trong Tam phong thức lược có khẳngđịnh, trong phòng thi “có thần binh bảo vệ, thế lực ma quái không dámđến gần”. Vậy chỉ có hai loại hồn ma là hồn ma của những người thânthích và những loại ma báo ân, báo oán là được quyền “đặc cách” tự do đi lại trong trường thi, những loại còn lại bị liệt vào “danh sách cấm”.Để duy trì trật tự và chủ trì công đạo, khảo quan có mời những vị minhthần thiên địa đến. Tuy nhiên, sự góp mặt của những vị minh thần này suy cho cùng cũng chỉ là hình thức mà thôi. Còn nguyên nhân chính nổ racuộc chiến đằng sau lại chính là mấy dạng hồn ma hợp pháp được “đặccách” đi lại trong trường thi đó.
Nhân vật chính sẽ được nói tới ở đây đương nhiên là hai loại ma báo ân báo oán ấy. Nhưng cũng không thểbỏ qua vai trò mang tính xúc tác của loài ma gia quyến đó. Ma báo ân vàma báo oán một khi đã xuất hiện tại phòng thi, thí sinh chẳng may va vào sẽ giật mình, thậm chí còn bị kinh sợ đến suýt chết. Một khi đã chạmvào tà khí, đừng nói là vượt Long môn, đến tính mạng cũng khó mà bảotoàn được. Vì thế, ma gia quyến khi vào trường thi có nhiệm vụ bảo vệcon cháu của mình, tránh để con cháu họ gặp phải những tai họa khôngđáng có. Nhưng dường như những vị tổ tông này không phải ai cũng tuânthủ luật pháp. Trong số họ có không có không ít trường hợp vào trườngthi để tìm cách “đi cổng sau”. Những vong hồn này vì lo cho con cháumình đến ứng thi mà bắt tay thông đồng với quan lại. Những câu chuyệnkiểu như thế này ở thời Nam Tống đã có rồi, hình thức lại vô cùng phongphú, từ khóc lóc than nghèo kể khổ đến cố ý khuếch đại, phô trương sựgiàu có của gia đình… đều có cả. Một trong những câu chuyện đáng đượcnhắc đến nhất là tác phẩm Tử bất ngữ của Viên Tử Tài, trong đó có đoạnviết: “Huyện lệnh Dương Triều Quan được lệnh xuống huyện Hà Nam làm quan chủ khảo, đang đọc bài thi đột nhiên cảm thấy có phần hơi mệt mỏi,trong chốc lát đã chìm vào một giấc mộng lạ kỳ…”
Mơ thấy gặp mộtcô gái tầm khoảng ba mươi tuổi, trang điểm nhẹ nhàng, khuôn mặt thanhtú, thân hình vừa vặn, trên người mặc váy đều màu xanh, thoạt trông dáng vẻ giống người vùng Giang Nam. Cô gái nhẹ nhàng bước đến, vén tấm mànhlan, cất giọng nhẹ nhàng: “Sử quân làm ơn
