kéo của Vương Mã Tử, làm cho người đọc không biết phải theo ai, chỉcảm thấy tất cà những chiêu trò đó là lừa người mà thôi.

[18'> Nghĩa là: biển khổ.

Ma ở thành Phong Đô canh giữ Trường Giang hầu như chưa bao giờ nghe nói về cảnh ở sông Nại. Sông Nại ở nhân gian phải đi đến chân ngọn núi TháiSơn để tìm kiếm, bởi vì thực tế thì muộn nhất là đến đời Nguyên - Minh,con người đã quy ước sông Nại trở thành ký hiệu của âm phủ, còn tính vịtrí, cảnh quan dịch chuyển xuống chân núi rồi. Trong Tân biên liên tương sưu thần quảng ký - Hậu kỳ có đoạn viết:

Lý Cư vốn là người tàiba vùng Vệ Châu. Ông là tướng quân triều Chu Thế Tông, có tài cưỡi ngựa, bắn cung, lập nhiều công lớn cho đất nước. Sau này ông mắc trọng bệnh,nhiều người đến hỏi ông về bệnh tình, nhưng ông không nói, chỉ nói vớiđám đông rằng: “Ta đã truyền lại cho tướng quân Nại Hà.” Nói xong, ôngngừng thở. Hậu nhân lập đền thờ ông tại đây. Đến năm Khai Nguyên triềuvua Đường Huyền Tông, phong ông là Linh phái tướng quân, năm Đại TrungTường Phù triều vua Tống Chân Tông phong ông là Linh Hầu.

Cáchnói “Nại Hà tướng quân” là đời thứ năm cũng được, Tống Chân Tông phonghầu cũng không có gì cần bàn cãi, tất cả những cái đó chỉ là do hậu thếtruyền miệng, nên tin tưởng hay không cũng cần xem xét kỹ lưỡng. Có thểtin tưởng tuyệt đối có lẽ chỉ có người viết và biên tập Sưu thần quảngký là Tần Tự Phổ, người đời Nguyên mà thôi. Mà điều tra rõ hơn trongcuốn chín, Đại sử cùa Chí Long, thực sự là có tìm thấy vị trí của sôngNại:

“Miếu của Linh Phái Hầu nằm tại Châu Thành, phía đông consông Nại. Tên thần gọi tên cũ là Nại Hà tướng quân, đời sau thông TuyềnHầu.”

Sơn Đông khảo cổ lục của Cố Viêm Vũ cũng nhắc đến “Biện Nại hà”:

“Nhạc từ tây nam, có nước chảy từ trong cốc ra, thành kênh rạch phía tây, từđại dụ khẩu đến phía tây Châu Thành gọi là sông Nại, bên trái núi CaoLý, có cầu bắc qua, gọi là “cầu sông Nại”, truyền thuyết truyền từ đờinày sang đời khác nói về hồn ma người chết không được phép đi qua cầuthì gọi là “Nại hà” (phải làm sao). Việc này cũng giống như Hán Cao Đếnói “bá nhân giả, bách vu nhân dã” vậy.

Núi Cao Lý cũng chính làCao Lý Sơn, hiện tại núi Cao Lý nằm trong khu vực Thái An, giờ đã trởthành công viên, từ bến tàu đi bộ theo hướng đông nam chỉ vài phút làtới nơi. Bởi vì miếu Phong Đô đại đế ở đó đã bị thiêu hủy từ lâu, khôngcòn người đến đó để thăm quan, chiêm ngưỡng. Quả thực đến nay tôi cũngchưa thực sự nhìn thấy cái gọi là ngọn núi phía bên trái sông Nại. MàThái Sơn khai hợp vạn tượng, thư thái nghìn phương, ở đó cũng không cầnthiết phải dùng đến những thứ của ma giới để mời chào, có lẽ sông Nại và kênh Phong Đô, Vọng Hương Sầm dần dần rồi sẽ bị du khách lãng quênthôi.

Nói về cầu ở sông Nại, trong cuốn Thiết địch hưởng tỏa ký, Lâm Thư - tác giả thời cận đại có viết:

Người Mãn (Phúc Kiến) cho rằng, muốn người chết được hưởng phúc dưới âm phủthì phải mời đạo sĩ đến làm lễ tưới rượu cầu phúc. Đến ngày thứ bảyngười ta lấy các tấm gỗ chống lên thành cây cầu, dưới cầu có đốt đèn hoa sen, bên trên gắn rất nhiều lọng mành, người ta gọi đó là cầu sông Nại. Người ta làm một hình nộm giấy tượng trưng cho xác người chết, sau đóđặt hình nộm đó vào trong một chiếc xe giấy, con cháu dắt chiếc xe ấyqua cầu, rồi đem hóa bên ngoài cổng. Sau đó, hỏi đạo sĩ làm như vậyngười chết sẽ được đi tới đâu, đạo sĩ đáp: “Cái đó thì ta chịu ”

Bác y đình

Lúc đầu xem mấy chữ “bác y đình” này lại cho rằng là để thuận tiện cho cáclinh hồn cởi áo bên sông Nại mà lập ra một cái đình để che mưa che nắng. Nhưng một chữ “bác” lại làm cho người ta nghi hoặc, ví như cướp bóc,bóc lột... hay đại loại như vậy, đều ám chỉ một bên mạnh ào đến chèn épmột bên yếu. Vì thế nơi đây không đơn thuần là chỉ nơi hồn ma tự sửasang dung mạo của mình (hay chính là chỗ để hồn ma cởi bỏ trang phục),mà nó giống như cách mà các đồ tể thường dùng để lột da. Mặc dù vậy, địa điểm của nó rất cụ thể và dễ bị phát hiện. Bác y đình này được khẳngđịnh cũng từ sông Nại mà ra.

Vong hồn trước khi đi vào âm phủ cần phải cởi bỏ trang phục, cách nói này đã từng được nói đến trong Tuyênthất chí của Trương Độc, một học giả đời Đường. Và nguyên nhân của hànhđộng kỳ lạ đó thật không dễ dàng cắt nghĩa, có thể là cuộc đời một conngười, khi đến thì như con nhộng, còn khi đi thì lại không một mảnh vảiche thân, mà sau khi con người chết, xuống dưới âm phủ thì cũng chỉ làlinh hồn, con người có linh hồn nhưng quần áo thì không có hồn, vậy từlúc anh ta thoát khỏi cái vỏ đó thì linh hồn đã trở thành linh hồn không mảnh vải che thân. Nhưng bất luận thế nào thì đó cũng là cách nói củadân gian về việc phải cởi bỏ trang phục trước khi qua sông Nại. Và cũngchính từ cách nói này mà đến đời nhà Thanh lại biến thành cách diễn đạttinh tế hơn - “Bác y đình” dưới âm phủ. Cũng giống như việc những kẻphạm tội ở trần gian, khi vào tù cũng phải cởi bỏ quần áo của mình vàkhoác lên quần áo phạm nhân. Điều này một cách vu vơ cũng có thể lànguyên nhân để tạo nên “bác y đình” trong thời hiện đại. Trong Chỉ trung nhân ngôn của Thanh Trình Chỉ Tường, quyển ha