ho rằngtrong sổ sách âm phủ cũng nên có điều khoản “tuổi tác - hình dáng”,chẳng hạn như người chết nếu không xách chiếc đầu lâu “lấm lem máu” củamình sẽ dễ dàng bị cho là mạo nhận tên tuổi. Ngay cả các bộ phim khủngbố nhất như Xác chết di động cũng không thể so sánh được với những câuchuyện thuần túy theo đuổi hiệu quả gây sốc này, nhưng Bồ Tùng Linh vẫncó thể giúp không khí ghê rợn trong đêm chiến trận thời cổ đại được đẩylên cao một bậc.

Mẩu chuyện Liêu Dương Quân trong Liêu trai cũngđã sử dụng hình thức điểm danh, chỉ có điều người không phải chết đã bịchém rơi đầu, quan Diêm phủ bèn lệnh cho đám lâu la gắn đầu anh ta lại,sau đó đưa anh ta rời khỏi âm phủ, đây có thể cho là một sáng kiến mớimẻ, nhưng chưa tạo được nét độc đáo khác cho tác phẩm của mình. Cònchuyện Chó hoang kể rằng binh lính triều Thanh trấn áp bảy đội quânphiến loạn, giết người không ghê tay, một kẻ muốn thoát khỏi hoàn cảnhđó, bèn giả vờ chết giữa đống thi thể. Đợi đến khi quân Thanh rời khỏi,lúc đó đất trời cũng đã chìm vào màn đêm đen kịt.

Bỗng thấy cảrừng xác chết không đầu, không tay bỗng nhiên đứng dậy. Một trong nhữngxác chết ấy đầu vẫn đang vắt vẻo trên vai, một âm thanh phát ra từ miệng người đó: “Tên chó hoang kia đến đây làm gì?” Cả đám xác chết cùng ứngtheo: “Làm gì?” Nói xong, chúng lại đồng loạt ngã vật ra đất, không nóithêm lời nào nữa.

Bỗng chốc một rừng xác chết đứng bật dậy, rồilại đột nhiên ngã vật ra đất, đó là giây phút tĩnh lặng bên xác chết vào lúc đêm khuya, để chờ đợi thứ đáng sợ nhất xuất hiện. Đoạn vừa rồi tuykhông phải là câu chuyện về cảnh “điểm danh trên chiến trường”, nhưng nó đã tập trung vào hoàn cảnh khủng khiếp của câu chuyện, thể hiện thànhcông tính thảm khốc của cảnh chết chóc giết hại người dân không ghê taycủa binh lính triều Thanh. Vậy nếu là cảnh bị chết chìm giữa sông thìsao? Trong chương Phú quý sống chết có số,quyển bốn, cuốn Khách songhiếm thoại - phần tiếp theo, Ngô Xí Xương có viết, những kẽ chết đuối,chết chìm cũng có một viên quan âm phủ đến điểm danh. Vậy tất nhiênnhững xác chết ở đây không thể gây ra những cảnh kinh hãi như những xácchết cứng đơ nơi đồng không mông quạnh được. Nhưng hãy tưởng tượng,những xác chết đứng dậy lửng lơ trên mặt nước, xếp thành hàng ngũ, chắccó lẽ sẽ tạo cho bạn một cảm giác cõi âm khác biệt chứ!

Nhưngnhững câu chuyện cũng không chỉ dừng lại ở việc tạo ra cảm giác sợ hãi,chủ đề định mệnh cũng được chú ý và thực hiện sâu sắc hơn. Những ngườichưa đến số phải chết không những không phải điểm danh, mà quan âm phủcòn vạch trần ra xem người này sẽ chết sau bao nhiêu năm nữa, và sẽ chết ở nơi nào. Tác phẩm Quý tân tạp thức của Chu Mật người Nam Tống có ghilại câu chuyện xảy ra vào thời Nam Tống Ninh Tông: người Mãn xâm phạm từ phía nam, giết người vô kể, xương chất thành núi, thịt chất thành tầng, giết xong chúng còn lùng sục lại xem có ai chưa chết hẳn thì dùng búasắt đánh cho chết hẳn rồi mới chịu đi. Trong số đó có một người may mắnvẫn chưa chết hẳn, đêm đến, thấy người của quan phủ đốt đèn đi tới điểmdanh người đã chết trong sổ, đọc đến tên người nào, xác chết của ngườiđó đứng bật dậy, rồi lại lập tức ngã xuống. Khi đọc đến tên người kia,anh ta cũng đứng dậy. Lúc này, bỗng nghe có người nói: “Người này vẫnchưa chết.” Và rồi theo sổ sinh tử viết: “Sau hai mươi năm nữa ngươi sẽchết ở Thần Châu.” Người này đã được miễn chết, mặc dù sau này anh tađặc biệt cẩn thận không bao giờ đi Thần Châu, luôn sống an phận theopháp luật, nhưng cuối cùng anh ta cũng không thoát được định mệnh củamình, phải chịu một nhát đao oan uổng trên pháp trường Thần Châu.

Về sau, chương Thủ thuật chi bại, quyển mười hai, cuốn Lưỡng sơn mặc đàmcủa Trần Đình người đời Thanh, chương Kẻ họ Nhược trong quyển Sạn trongngọc của Đổng Cốc, chương Sống chết định trước, quyển sáu, cuốn Dung ambút ký của Tiết Phúc Thành, người đời Thanh, ba tác phẩm này cơ bản cũng kể về những cảnh tượng như vậy, không thấy xuất hiện bất kỳ một chitiết mới nào. Chỉ đến tác phẩm Di viên đàm dị của Trần Dị người đờiThanh, trong chương Kẻ mặt rỗ họ Châu, “phái không gian” mới tham giavào thể loại truyện này.

Vào năm Kỷ Mùi, năm canh Thân Hàm Phong, quân Thái Bình chiếm lĩnh khu vực phía nam sông Trường Giang, và phíatây thành phố Trấn Giang, cả khu vực Dương Châu phía bắc sông TrườngGiang, người dân không mắc bệnh tật, cuộc sống êm đềm. Giang Nam rơi vào bẫy, người dân muốn chạy trốn và đa số đều chết bởi binh lính đem ngựađuổi theo chém giết, hai bên sông xác chết thành đập. Một người họ Giápmay mắn sống sót, nằm ẩn mình trong đám xác chết, nửa đêm, những tiếnghô gọi từ xa vọng lại, anh ta thấy thần Thành Hoàng dẫn theo quan binhâm phủ cầm sổ sinh tử điểm tên xác chết. Đọc đến người họ Giáp này,Thành Hoàng nói: “Không phải, ngày mai tên mặt rỗ họ Châu sẽ cướp đimạng sống của ngươi.” Ngày hôm sau, người họ Giáp này gặp một người phụnữ, cô ta nói mình bị cướp hết tiền bạc, giờ đây không biết sống bằngcách nào, nên muốn đi tìm cái chết. Người này nghĩ, đằng nào hôm nay tacũng chết trong tay tên mặt rỗ họ Châu, vậy ta còn