nh là từ

bi hay sao? Còn một nhà sư lưu luyến tình ái, ăn thịt uống rượu, truyền

dương Phật pháp ở chốn sâu hồng trần, lại trở thành tội ác hay sao?

Việc khiến nhiều người nghi hoặc trên thế gian này quá nhiều, chúng ta không thể khắc chế dục vọng của mình, vậy thì vì sao phải oán trách tham sân

si luyến của kẻ khác? Lẽ nào Phật thì phải triệt để vô tư, Phật thì phải sống vì đông đảo chúng sinh? Nếu như Tsangyang Gyatso không phải là

linh đồng chuyển thế, cuộc đời của Ngài sẽ là một cảnh tượng khác, trong không gian nhỏ hẹp thuộc về Ngài, bình dị yên ổn, không tiếng không

tăm. Chẳng có nếu như, Ngài đã ngồi trên ngai Phật chót vót của cung

Potala, thì phải trả giá vì vinh dự chí tôn. Ngài đã bị quấy nhiễu, bị

thế tục quấy nhiễu, bị tình cảm quấy nhiễu, do đó Ngài không vui vẻ, do

đó viết nên câu thơ bất lực dường này.

Một là đừng gặp gỡ,

để khỏi quyến luyến nhau.

Hai là đừng quen biết,

để khỏi tương tư nhiều[1'>.

[1'> Đào Bạch Liên dịch

Nếu thế giới này chẳng ai quen biết ai, có lẽ sẽ thật sự yên tĩnh không một tiếng động. Nhưng im lìm như vậy còn được xem là nhân gian khói lửa hay sao? Tsangyang Gyatso nói không gặp nhau, không biết nhau, nhưng bất cứ một ai tồn tại chốn phàm trần đều không thể nào chẳng gặp nhau, chẳng

nợ nhau. Nhớ lại câu thơ của Nạp Lan Dung Nhược[2'>: “Nhân gian nhược

chích như sơ kiến (Đời người nếu chỉ như gặp gỡ lần đầu)”. Mỗi người đều mong mỏi cuộc gặp gỡ giữa người và người thuở ban đầu đều đẹp đẽ như

thế, thuần nhất như thế. Không có tổn thương, không có bụi bặm, không có tình yêu sâu đậm, cũng không có oán hận thấu xương. Thử hỏi, đời người

như vậy, còn có mùi vị gì?

[2'> Nạp Lan Tính Đức, tự Dung Nhược

(1655-1685), là một nhà thơ người Mãn Châu đời nhà Thanh, tài hoa nhưng

yểu mệnh, được tôn là “Người viết từ hay nhất đầu đời Thanh”. Ông để lại nhiều tác phẩm thấm đẫm nỗi sầu bi, lụy khổ.

Đã lạc vào phàm

trần, thì nên tuân thủ quy tắc của phàm trần, không sợ sống chết, dám

yêu dám hận. Dù bị khói lửa cay xè đến nước mắt đầm đìa, cũng phải thúc

ngựa vung roi, nhảy sóng chèo thuyền, dốc toàn lực sống mái một trận,

không chừa đường lui. Tuy nói là thế, khi bạn bị gió mưa đao kiếm đả

thương đến ngàn trăm lỗ thủng, ai là người trị thương cho bạn? Có mấy ai là dũng sĩ chân chính, đứng đầu sóng ngọn gió, đợi phán xét của vận

mệnh, chờ thời gian đến chia cắt. Không ai thật sự nguyện ý nhìn thấy

người dân khốn khổ, máu thịt bầy nhầy, lòng của nhiều người đều hướng

đến hòa bình, hướng đến yên ổn. Cho nên mới theo đuổi sự lãng mạn và nhu tình, mới yêu thích thơ của Tsangyang Gyatso, mới tha thứ tội lỗi mà

Ngài, thân là Phật vẫn lưu luyến tình ái nhân gian, phạm phải.

Có người nói, Tsangyang Gyatso thật sự là cố giữ sai lầm không chịu tỉnh

ngộ. Thời gian tròn năm năm, ra sức học tập kinh văn, tham ngộ Phật

pháp, lại vẫn không tránh khỏi trận tình kiếp to lớn này. Thơ của Ngài

khiến mọi người chứng thực thân phận tình tăng của Ngài, trong cả quá

trình tu Phật, Ngài trước sau không quên người đẹp phấn hồng. Cũng có

người nói, đây mới là Tsangyang Gyatso chân chính, một người chí tình

chí tính, người thâm nhập hồng trần, mới có thể tu luyện thành Phật.

Phật không phải là hư vô, Phật cũng là hóa thân của con người, vì tham

thấu mọi việc trên đời, mới đứng ngoài cuộc, nhàn tản trên mây. Có lẽ

trong quá trình tu hành, Tsangyang Gyatso nhất thiết phải trải qua tình

kiếp mới có thể thành Phật, một vị Phật trong thế giới Sa-bà[3'>, độ hóa

chúng sinh.

[3'> Thế giới Sa-bà (Ta-bà, Samsara): Theo kinh điển

Phật giáo, các loài chúng sinh hữu tình hiện sinh luân hồi trong thế

giới Sa-bà hay còn gọi là Tam Giới: Dục giới, Sắc giới và Vô sắc giới.

Chúng ta rất muốn biết, sau khi thất tình, Tsangyang Gyatso rốt cuộc sẽ lựa

chọn lại một phương thức sống ra sao. Phải chăng Ngài sẽ bước ra khỏi

vũng bùn tình cảm, đoạt lại quyền trượng từ tay Đệ Ba Sangye Gyatso,

dùng địa vị thủ lĩnh chính giáo Tây Tạng của Ngài, bắt đầu thật sự nắm

giữ quyền lực chính giáo? Hoặc là từ đó an phận thủ thường nghe lệnh Như Lai, tịnh tâm tham thiền trong cung Potala? Hiển nhiên tất cả những

điều này đều không phải, tính tình của Ngài đã định sẵn cuộc đời nay mai của Ngài. Cũng giống như một vở kịch, lúc bắt đầu, chúng ta đã có thể

đoán trước kết cuộc. Dù là như thế, chẳng mấy ai có thể bình tâm tịnh

khí quan sát cả quá trình, tâm tình chúng ta vẫn thấp thỏm theo từng

tình tiết.

Thật ra cục diện chính trị Tây Tạng lúc đó một bầu hỗn loạn, mà Tsangyang Gyatso lại chìm đắm trong cảm xúc bi thương cá nhân

không thể tự thoát ra. Tsangyang Gyatso không hề để tâm quyền thế, thậm

chí không để tâm địa vị Đạt Lai Lạt Ma thứ 6 của Ngài. Thế nhưng điều đó không có nghĩa là Ngài chẳng có mảy may cống hiến và giáo hóa đối với

chúng sinh, chỉ là phương thức Ngài lựa chọn khác hẳn. Ngài dùng tình

cảm chân thành và từ bi khiến người đời cảm nhận được, Phật pháp không

phải là cao không với tới, thiền không chỉ là vì siêu độ bản thân, tu

luyện kiếp sau. Kiếp này lòng của chúng ta đã đầy đủ nô