nh này. Một con. hai con... ba con... Rồi một đàn mười
mấy con bay nối nhau như một xâu chuỗi hạt cườm, trong những tầng xanh cây lá,
có một. cái chấm nâu đen cỡ đầu đũa vụt qua rất nhanh. Trên nhũng ngọn tràm
cao, đang lướt qua một đàn li ti như nắm trấu bay, phát ra những tiếng kêu
eo... eo... eo... eo... Tiếng kêu thật nhỏ, không chú ý theo dõi thì không thể
nào nghe được.
Chúng
tôi giở những nắm cơm vắt ra. Ăn xong, bấy giờ bóng nắng mới bắt đầu lên. Gió
cũng bắt đầu thổi rao rao theo với khối mặt trời tròn đang tuôn ánh sáng vàng
rực xuống mặt đất. Một làn hơi nhè nhẹ tỏa lên phủ mờ những bụi cây cúc áo, rồi
nhè nhẹ tan dần theo hơi ấm mặt trời. Phút yên tĩnh của rừng ban mai dần dần
biến mất. Chim hót. líu lo. Nắng bốc hương hoa tràm thơm ngây ngất. Gió đưa mùi
hương ngọt lan ra, phảng phất khắp rừng. Mấy con kỳ nhông nằm ươn mình phơi
lưng trên gốc cây mục, sắc da lưng luôn luôn biến đổi từ xanh hóa vàng, từ vàng
hóa đỏ, từ đỏ hóa tím xanh... Con luốc động đậy cánh mũi, rón rén mò tới. Nghe
động tiếng chân con chó săn nguy hiểm, những con vật thuộc loại bò sát bốn
chấn, to hơn ngón chân cái kia, liền quật chiếc đuôi dài chạy tứ tán. Con núp
chỗ gốc cây thì biến thành màu xám vỏ cây. Con đeo trên tấm lá ngái thì biến ra
màu xanh lá ngái.
Chúng
tôi tiếp tục đi tới một cái tráng rộng. Giữa vùng cỏ tranh khô vàng, gió thổi
lao xao, một bầy chim hàng nghìn con vọt cất cánh bay lên. Chim áo già màu nâu,
chim manh manh mỏ đỏ bóng như màu thuốc đánh móng tay, lại có bộ lông xám tro
điểm những chấm trắng chấm đỏ li ti rất đẹp mắt... Những con chim nhỏ bay vù vù
kêu liu ríu lượn vòng trên cao một chốc, lại đáp xuống phía sau lưng chúng tôi.
- Chim đẹp quá, Cò ơi! - tôi tặc lưỡi, kêu lên.
- Thứ chim cỏ này mà đẹp gì!
-
Ơ đây chim nhiều quá. Bữa nào tụi mình đi bắn một bữa đi.
- Thứ đồ bỏ, không ăn thua gì đâu. Mày mà gặp
"sân chim" thì mày sẽ biết...
Nó
nói cách lơ là như vậy rồi cứ cắm cúi đội cái thúng đi. Tôi muốn hỏi về cái
"sân chim", nhưng vì tự ái và nghĩ nếu mình gặp cái gì cũng hỏi thì
nó sẽ khinh mình dốt, bèn im im đi tới.
Lội qua mấy vũng lầy sâu quá gối, chúng tôi đã đến
chỗ lấy mật.
Tía
nuôi tôi ngồi xuống, dáng rất ung dung. ông tháo miệng túi da beo ra, bỏ cái
tẩu vào. Rồi ông xé mảnh giấy nhật trình cũ, cuộn một điếu thuốc lá to bằng
ngón chân cái bật lửa lên đốt hút.
-
Sắp lấy mật đa, này An! - thằng Cò trỏ điếu thuốc lá to tổ bố đang cháy như cây
đuốc kia, bảo tôi.
Tôi
chẳng hỏi gì thêm, cứ lặng thinh. Nó cũng không thèm chú ý đến vẻ mặt khó đăm
đăm của tôi, cứ nắm tay tôi lôi đi lại còn khoát tay ra hiệu bảo tôi đi thật
khẽ. Tôi nhìn theo ngón tay nó trở lên một kèo ong gác trên cây tràm thấp. Tổ
ong kia rồi. Sự mừng rỡ làm tôi quên phắt cái bực mình vừa qua.
Tôi
lại hỏi:
-
Sao biết nó về cây này mà gác kèo?
- Thằng
mau quên hé! Vậy chớ mấy bữa nay, má nói gì cho mày nghe đó? - nó chành môi ra
cười hì hì, trông cái miệng thấy ghét quá.
Tôi
ngắm nhìn tổ ong như cái thúng, lúc nhúc không biết bao nhiêu ong, dần dần nhớ
lại lời má nuôi tôi kể.
- Rừng
thì mênh mông, biết bao nhiêu cây! Một cây còn biết bao nhiêu nhánh? Biết con
ong sẽ đóng tổ ở cây nào, nhánh nào? Có phải bạ chỗ nào nó cũng gởi mật đâu? Nhưng
làm nghề nào rồi khắc phải thạo nghề ấy con ạ! - Má nuôi tôi đưa mắt trông ra
những cánh rừng tràm lờ mờ khuất sau những bụi cây bình bát dại mọc quanh hè, ngẫm
nghĩ một lúc rồi nói tiếp: - Gió thổi có hạng, cây tốt cũng có vùng. Chọn được
vùng rừng tốt, biết rằng đến mùa xuân tràm sẽ kết nhiều hoa, mình mới định chỗ
gác kèo. Phải xem hướng gió, tính trước đường bay của ong mật. Đó là những chỗ
"ấm", cây dày, không bị ngọn gió thốc thẳng vào và ít khi có những
dấu chân người đi bắt rắn, người đi đốn củi lội đến..
- Kèo là gì, hở má?
-
Ờ kèo cũng là nhánh tràm thôi. Nó to cỡ cổ tay mang nhiều nhánh con tua túa vào
quãng giữa. Mình chặt lấy một khúc dài hơn thước tây, một đầu có cái nhánh con dùng
làm cái mấu. Chọn được vùng rồi, còn phải chọn cây cây nào vừa kín, vừa im, có
ít. nhiều bóng nắng kia. Con ong không thích đóng chỗ rợp. Ở những nơi đó, bao
giờ mật cũng chua, dễ bị ẩm. Gác chiếc kèo chênh chếch lên cây tràm xong, phải
rửa bớt(chặt bớt) những nhánh chung quanh để khi lấy mật khỏi vướng. Kèo chặt
vào khoảng giữa tháng mười một.. Những cơn mưa muộn sẽ rửa hết mùi sắt ở hai
đầu kèo bị dao rựa chặt, và nhánh kèo cũng đủ thời gian khô đi, cũ đi, giống
với những nhánh khô khác trên cây. Kèo nào còn mùi sắt của con dao mới chặt thì
con ong mật chúa kỵ, nó không bao giờ đóng tổ đâu...
-
Coi bộ cũng không khó lắm hở má?
Má
nuôi tôi vò đầu tôi, cười rất hiền lành. Tôi cũng cười theo. Bà dặng hắng, nói:
-
Chẳng dễ đâu. con ạ! Nhiều người trở thành "dân ăn ong" đã năm mười
năm trong nghề, vậy mà gác kèo xong tới mùa mật, mang gùi lên lưng vào rừng,
lại mang gùi không trở về.
- Ủa!
Tại sao vậy, má?
-
Định không đúng chỗ, đoán sai hướng gió chứ sao?
Mắt tôi vẫn không rời tổ ong lúc nhúc trên cây
tràm th
