hợ này được đâu hơn

một tháng. Ban ngày, tôi có thể tạm quên nỗi buồn nhớ ba má tôi bằng cách đi

chơi đây đó, vui đùa với bọn nhỏ và các anh thanh niên. Nhưng ban đêm, tôi

thường giật mình thức giấc thấy mình nghiêng mặt trên cánh cánh tay gối đầu ướt

đầm nước mắt..

Những con đường hàng me mượt mà lớp lá xanh

non sau những trận mưa đầu mùa, suốt ngày vi vu tiếng kêu của những bầy ong

không ngớt bay lượn trên những chùm hoa, làm rơi lả tả những cánh hoa trắng bé

xíu trên đầu bọn học trò nhỏ chúng tôi. Những con đường hàng xoài, mùa quả năm

nào cũng có những chú pô lít (Cảnh sát) áo vàng cứ trưa lại núp trong các ngõ

hẻm rình chộp lấy chiếc giàn thun (giàn ná, súng cao su) của mấy đứa trẻ trốn

bố mẹ, vờ đi học sớm để ra đó bắn quả xanh... Những đêm thứ bảy, ba tôi thường

dắt tôi ra cầu tàu lục tỉnh ngồi xem ông thả mồi, buông một sợi câu rất dài,

câu cá bông lau. Thành phố yên tĩnh dưới trăng khuya. Tiếng gió rì rào trên

những ngọn dương trồng dọc con đường đá đỏ chạy cặp theo bờ sông Tiền Giang,

lác đác một vài người đi dạo đêm đứng dưới cội cây, hoặc ngồi trên bậc cầu đá

nhìn ra dòng nước mênh mang nhấp nhánh ánh lửa thuyền câu.

Tôi đã lớn lên trong cái thành phố vừa đông

vui trù mật vừa yên tĩnh dịu dàng, tràn ngập một thứ gió sông nhiễm đầy mùi phù

sa và nắng ấm đó cho đến ngày "đằng mình" cướp chính quyền.....

Lần đầu tiên, tôi nghe ba

tôi nói hai tiếng "độc lập" với một vẻ mặt dầy xúc động:

- Bà nó ơi, độc lập rồi? Thằng An, mày có

biết không, Tổ quốc ta từ nay độc lập rồi.

Ông lắp bắp nói như vậy, mặt mũi tay chân đỏ

bừng như con gà trống. Và bằng một dáng điệu rất tự hào, ba tôi đứng nghiêng

đầu nhìn lá cờ đỏ sao vàng treo trên bục ảnh HỒ Chí Minh mà các anh thanh niên

Tiền phong vừa dựng Ở chỗ ngã ba đường, ngay trước cửa nhà tôi.

Trường học của chúng tôi đóng cổng mấy hôm

cho học sinh nghỉ ngơi đi biểu tình mừng ngày độc lập. Thành phố nhuốm màu đỏ

rực của băng, cờ, khẩu hiệu ngày đêm rầm rập bước chân của thanh niên, phụ nữ

Tiền Phong, của Cộng hòa vệ binh, của các đội dân quân cách mạng vũ trang, của

dân chúng từ các làng quận xa xôi kéo về tỉnh mừng ngày hội lớn có một không

hai đó. Thực ra thì bấy giờ tôi cũng không hiểu hết ý nghĩa của danh từ

"độc lập" là ra sao cả. Chỉ biết rằng thằng cò Tây, bọn lính Tây

trong thành san-dá trước đây hay đuổi học sinh chúng tôi và thường bắt bớ đánh

đập dân chúng, đã bị mình bắt bỏ vào khám sau một hồi chúng nó nổ súng lẹt đẹt

chống cự lại ta, và bọn binh lính Nhật đóng trong thành phố lúc trước, giờ đây

ra đường cúi mặt xuống, lê chiếc gươm dài như lê một khúc củi mục mà đi thất

thểu.

Và tất cả các công sở, nhà máy trước kia do

bọn chủ Pháp, chủ nhật cai quản, nay đầu thuộc về mình.

Chưa được hai mươi hôm, bỗng xôn xao nghe tin

giặc pháp lại nổ súng đánh ta ở Sài Gòn. Thành phố tôi còn đang vui tở mở như

bọn trẻ chúng tôi thi chỉ qua một đêm nghe biến cố, đã trở nên nghiêm nghị như

một cụ già. Ông già Tám đánh xe ngựa ở sát cạnh nhà tôi lúc nào cũng sẵn sàng

một ngọn tầm vông, chỉ chờ dịp xông ra đâm chết lũ giặc. Người ta rèn vũ khí,

người ta chuẩn bị lương khô, "ai có dao dùng dao. có mác dùng mác" -

đúng như lời trong bảng hiệu triệu của hai ông Hoàng Quốc Việt và Cao Hồng Lãnh

thay mặt Tổng bộ Việt Minh kêu gọi dân chúng xông ra bảo vệ nền độc lập của Tôi

quốc mới phôi thai.

Này thanh niên ơi, đứng lên đáp lời sông

núi...

Trong dêm dài mù mịt tầm tã giọt mưa rơi, hay

giữa ngày nắng chói chang dưới ánh mặt trời nóng như thiêu như đốt ở khắp góc

phố, bờ sông, ngõ hẻm, bãi chợ, đầu cầu trong những khu vườn ngoại Ô lan dài

đến tận ruộng đồng và các xóm làng xa, tiếng hát cứ bồng lên như sóng, âm vang

chưa dứt đầu này đã nghe nổi.lên dồn dập ở chỗ cuối kia. Hình như không phải là

người ta đang hát, mà họ gào lên với tết cả tâm hồn khát khao yêu nước yêu độc

lập thì đúng hơn... Ủy ban nhân dân Nam Bộ từ Sài Gòn chuyển về đóng ở thành

phố tôi, binh sĩ bị thương ở các mặt trận chung quanh Sài Gòn - Chợ Lớn chở về

nằm chật các giường bệnh của y viện tỉnh. Ngày nào cũng có đoàn xe tô chở thanh

niên Tiền phong, thanh niên Cứu quốc, cảm tử quân từ trong thành phố chạy ra

hướng Trung lương đi về các vùng Phú Lâm, Chợ Đệm, nơi đang diễn ra các trận

đánh ác liệt giữa các sư đoàn dân quân cách mạng với bọn giặc Pháp núp sau lưng

bọn lính ăng-lê lính Ấn Độ mang danh nghĩa Đồng minh vào tước khí giới Nhật và

lén lút từ trong thành phố đánh ra.

Đêm, tôi thường rất ít ngủ. Giấc ngủ cứ chập

chờn trong tiếng bánh ôtô chuyển rung động phố chở thanh niên ra mặt trận,

trong những lời hát sôi nổi bằng giọng trầm hùng của những anh sinh viên, học

anh cỡ lớn

“xếp bút nghiên lên đường tranh đấu, xếp bút

nghiên coi thường công danh..."

Có khi tôi chiêm bao thấy mình đã lớn mặc áo

sơ mi trắng lồng vào quần sóc đen, đầu đội nón bàng rộng vành, bên lưng đeo dao

găm, tay cầm tầm vông đứng gác trước trụ sở Uy ban nhân dân như một anh thanh

niên Tiền phong thực thụ. "Đánh giặc cũng vui chứ Tôi thường nghĩ như vậy