iểm rình rập. Sau đó, lại đi tới một sơn cốc gần đó, có hàng trăm câyđại thụ bao quanh sào huyệt của lão hổ, trên khuôn mặt thanh tú đẹp đẽánh lên nỗi hoài nghi, dò xét ẩn nấp sau mỗi tán cây. Đúng lúc đó, nhìnsâu xuống chân núi, dường như có một vật gì đó đang trong tư thế phủphục, dò xét với ánh mắt đầy ham muốn, vật đó chính là lão hổ. Người vợyêu quý của mình bị hổ ăn thịt chết thảm thương, thi thể không còn lànhlặn, món nợ này hôm nay sẽ tính toán hết với nhau. Lão hổ từ trong sàohuyệt của mình dẫn ra bốn con hổ con, đều to như một con cáo ngoe nguẩycái đuôi của mình mà cười cợt, nhạo báng. Lão hổ dùng lưỡi liếm láp khắp thi thể người chết, rồi cả thay lao vào giành giật nhau từng miếng ăn.

Kết quả, vì báo thù cho vợ, Trương Sĩ cũng chết một cách thảm thương dưới nanh vuốt của năm con hổ lớn nhỏ.

Chuyện này còn tồn tại đến tận triều nhà Thanh. Du Thừa Đức, một văn sĩ thờinhà Thanh trong tác phẩm Cao tân nghiễn trai tạp trước có ghi lại câuchuyện:

Có người một lần du hành đến một tỉnh nọ, vào ngày mưamột mình đi trong đêm khuya và bị lạc vào rừng sâu, bất ngờ nhìn thấylão hổ, vội vàng rảo bước thật nhanh nấp vào một ngôi chùa hoang gần đó. Một lúc sau, lão hổ trong miệng ngậm chặt một người đặt trên mặt đất,chân còn động đậy, con hổ quay lại, người đó đột nhiên đứng dậy, cởi bỏquần áo đang mặc trên người, lão hổ vừa ngoe nguẩy đuôi vừa thưởng thứcbữa tiệc ngon lành trong niềm hân hoan vui sướng, từng dòng máu tươi đỏau rỉ ra từ mỗi miếng thịt, thấm ướt một khoảnh đất rộng.

DuGiao, một văn nhân khác thời nhà Thanh trong tác phẩm Mộng xưởng tạptrước, quyển tám, Trành quỷ ký có ghi chép lại một truyền thuyết khác:“Trành quỷ vui cười theo sau giúp cởi bỏ quần áo và gấp lại gọn gàng,lão hổ chỉ việc chờ đợi miếng mồi ngon của mình trần trụi không còn mảnh vải che thân rồi từ từ thưởng thức.” Như vậy, quần áo trên người nạnnhân không phải do người chết tự cởi, mà trước đó trành quỷ đã ra taycởi bỏ. Điều này cũng cho thấy nạn nhân bị cắn chết, linh hồn đã trởthành đầy tớ phục dịch lão hổ, và trành quỷ, người tiền nhiệm trước đólúc này đã được giải thoát, có thể đầu thai chuyển kiếp, hoặc đứng trênmột cương vị hoàn toàn khác.

Nhưng chúng ta có thể nhận thấy sựhình thành của trành quỷ rất có thể có liên quan tới những bí ẩn xungquanh chuyện cởi bỏ y phục trên người nạn nhân. Trành quỷ tự nhiên không thể làm được điều này, cũng không thể có nạn nhân nào bị lão hổ cắnchết mà vẫn tự mình làm được cái chuyện kỳ lạ kia. Nhưng tôi nghĩ,chuyện y phục được gấp lại gọn gàng, ngay ngắn kia chưa hẳn đã là chuyện bịa đặt, chỉ là quần áo đó không thể là người chết tự gấp lại mà thôi.Vì hầu hết những người bị hổ ăn thịt là những lữ khách độc hành qua núi, trên người họ ắt phải mang theo một vài bộ quần áo để mặc thay đổi. Cóngười bị hổ rượt đuổi, quần áo trong tay nải rơi xuống đất, đó cũng làđoạn đường mà trành quỷ thường vứt quần áo, đồ vật hòng dụ dỗ người quađường mà đoạn trên có nói tới. Nạn nhân bị hổ đuổi bắt, trên đường tháochạy vướng víu đầy những bụi rậm, những lùm cây gai góc, quần áo mặctrên người bị rơi rách, đến khi nằm trọn trong móng vuốt của hổ thì chỉcòn lại tấm thân trần trụi mà thôi. Viên Mai trong Viết tiếp Tử bất ngữ, quyển bảy, Liệt Hộ nói chuyện hổ có viết:

Tương truyền câuchuyện hổ tấn công người đều do trành quỷ ra tay cởi bỏ y phục trênngười nạn nhân cho hổ dễ bề ăn thịt. Lại có người nói rằng lão hổ có khả năng lệnh cho thi thể người chết tự mình cởi bỏ quần áo trên người,điều này quả thực là trái với tự nhiên. Trên thực tế, không ai nhìn thấy hổ trong thời điểm đó, vì thế, những suy luận trên chỉ là những suyđoán theo cảm tính mà thôi. Trịnh Liệt Hộ cho rằng: “Hổ bắt người, dùnghàm răng sắc nhọn cắn mạnh vào cổ, nạn nhân vô cùng đau đớn, ra sứcchống cự, dồn sức vùng vẫy hòng thoát ra, quần áo trên người tự rơixuống.”

Tình cảnh được nói tới trên đây thật hiếm có người nàođược tận mắt chứng kiến. Những điều mà Trịnh Liệt Hộ nói tới có thể cũng chỉ là một sự lý giải bằng cách suy luận mà thôi. Bản chất của vấn đề“thoát y” này có thể dẫn dắt chúng ta đến nhiều sự liên tưởng khác nhau. Đầu tiên là thi thể nạn nhân tự mình cởi bỏ quần áo trên người, sau đóquần áo lại được gấp ngay ngắn, chỉnh tề trên mặt đất. Hai việc này lãohổ đều không thể thực hiện được, có khả năng làm những việc này chỉ cóthể là một người nào đó. Câu chuyện tự mình lột sạch quần áo trên cơthể, thậm chí làm một cách thuần thục rồi nằm lên cái mâm tự nguyện dâng hiến cho kẻ cường quyền, trong dân gian quả thực không phải là rất hiếm gặp. Cho nên, hình tượng trành quỷ xuất hiện ở đây cũng chẳng cần phảidùng trí tưởng tượng quá nhiều cũng có thể hiểu ra nghĩa hàm ẩn sâu xacủa nó.

Nhưng điều này cũng góp phần hé mở một số phận “đáng thương” của trành quỷ.

4.

Trành quỷ vốn dĩ là một kẻ rất đáng ghét, đáng khinh, nhưng nếu suy xét lạimột cách thấu đáo, con người ấy lại khiến ta cảm thấy có gì đó đángthương vô cùng.

Điều khiến ta thương cảm cho số phận của họ,trước hết vì chính họ vốn là những người không may mắn bị lão hổ ăn thị