g suối, bỗng chốc lão tăng biến trởlại hình dáng con hổ ban đầu, hai người họ ra sức đẩy tảng đá lớn xuốngsuối đè chết con hổ. Khi họ xuống núi, tình cờ gặp được Trương Cơ Đồ,một thợ săn dũng mãnh chuyên đi bắt hổ, họ bèn theo người thợ săn trèolên cây dò xét. Đêm đến, bỗng có khoảng từ ba mươi đến năm mươi ngườiqua đó, có tăng ni, có đạo sĩ, có đàn ông, có đàn bà… người thì ca hát,người thì nhảy múa, rồi có người đứng trước gò đất trước mặt mà quátlớn: “Lão hòa thượng của chúng ta vừa bị sát hại, ngay lập tức chúng taphải tìm cho ra hai kẻ đã giết chết lão hòa thượng để báo thù, chúng còn muốn sát hại cả tướng lĩnh của chúng ta nữa!”, điều này kiến cho chúngmất đi người chèo lái quan trọng. Người thợ săn quay sang nói với haingười họ: “Những người này đều là trành quỷ, trước đây đều là người bịlão hổ ăn thịt”. Vì vậy, điều cốt yếu lúc này là phải bầu ra một bộ phận thống lĩnh toàn bộ. Ngay tức khắc, một con hổ trúng tên, kêu lên nhữngtiếng gầm rú vang trời rồi chết. Đứng chôn chân tần ngần một lúc, đếnkhi hiểu chuyện gì đang xảy ra, tất cả lũ trành quỷ vội vàng chạy đếnquỳ phục bên thi thể con hổ bị bắn, khóc than thảm thiết. Hai người họđứng ngoài chứng kiến từ đầu đến cuối liền phẫn nộ, quát lớn: “Lũ quỷmông muội kia, thật chẳng biết phân biệt đúng sai, tốt xấu. Xưa kia cácngười vốn bị hổ cắn chết, nay ta báo thù cho các người, các người khôngbiết đường báo đáp mà lại còn khóc lóc, than vãn cái gì? Sao lại có đámma quỷ không hiểu biết lễ nghĩa như các ngươi cơ chứ!”
Có thểthấy những ẩn ý trong câu chuyện trên đây đã được bộc lộ khá rõ ràng.Nói chuyện ma quỷ với cách nói cường điệu “cô vọng ngôn chi, cô vọngthính chi” theo nguyên tắc của phương Đông, như vậy có thể đem lại chongười đọc cảm giác hứng thú, khiến cho người ta có thể quên đi nhữngtoan tính, mưu lược mà say sưa thả hồn vào những câu chuyện “ngư tiềnnhàn thoại” nhẹ nhàng, hấp dẫn. Có lẽ, Tô Thích đã phải chịu đựng khôngít những nỗi khổ cực do kẻ tiểu nhân gây ra trong các cuộc đấu tranhđảng phái. Cho nên ông cảm thấy chỉ mấy câu mắng chửi này thôi thì không đủ để thỏa mãn và bù đắp cho những gì mình đã trải qua, vì thế cần phải tiếp tục cất cao giọng mắng mỏ lũ đần độn, mông muội kia cho hả hê, vui sướng.
Trên khắp thế gian này không thiếu những hồn ma được coilà trành quỷ. Ví như muốn thăng tiến nhanh chóng để có nhiều lợi lộc,thành thử không từ mọi thủ đoạn xấu xa, bẩn thỉu nào, chẳng phải trànhquỷ là như thế sao? Xảo trá, thủ đoạn như loài ưng khuyển quẩn quanh làm trò chỉ điểm quanh chân người, rong ruổi chạy theo kẻ ác làm điều dốitrá. Chỉ sợ mình kém cỏi hơn người khác. Khi chưa đạt được mục đích,chúng tỏ ra ngông cuồng, kiêu căng, ngạo mạn, mưu mô, độc ác để phôtrương uy thế của mình. Nhưng một khi không hoàn thành nhiệm vụ, khôngnhững chúng làm hỏng việc của mình mà còn bị đầy đi biệt xứ, không biếtsống chết ra sao!
Nghe những lời mắng chửi đầy sảng khoái ấykhiến người đọc cũng cảm thấy hết sức hả hê. Nhưng nghĩ kỹ lại thì hìnhảnh trành quỷ trong những câu chuyện dân gian đâu đó vẫn có bóng dángcủa lũ chó săn, chim săn. Chúng vô liêm sỉ là thế, hèn hạ, bỉ ổi là thếnhưng thật không công bằng khi chúng lại có trong tay quyền lực và địavị xã hội! Tuy nhiên, nếu giải thích rõ ràng bản chất lũ trành quỷ nàycũng chỉ uổng công vô ích mà thôi, vì những câu chuyện về trành quỷ càng về sau lại càng trở nên sâu sắc và phong phú. Hơn nữa, trong nhân gian, phẩm hạnh của những kẻ làm quan vô liêm sỉ lại luôn bị những tên trànhquỷ gian manh, xảo quyệt kia làm cho thêm nhơ bẩn, nhem nhuốc.
Do đó, vẫn có những trành quỷ từ trên núi ném xuống dưới không ít quần áovà những vật dụng hàng ngày, nhiều người đã lần theo những đồ vật đó đểlượm nhặt, dần dần đến tận hang ổ của hổ và trở thành miếng mồi ngon cho chúng[10'>. Lại có người nhờ có đôi chân khỏe mạnh, ra sức vùng vẫy mong chạy thoát, nhưng cuối cùng vẫn nằm gọn trong miệng cọp[11'>. Còn cóloại trành quỷ vui vẻ theo sau hổ, thích thú, cười cợt khi thấy nạn nhân bị lột trần rồi dần dần nằm gọn trong nanh vuốt loài hổ đói[12'>. Lại có con hổ không may bị bắt, bèn gầm lên những tiếng khóc than thảm thiếtsuốt đêm ngày để đồng loại biết được mà kéo đến giải cứu và báo thù chomình[13'>… Những trạng thái bất thường trong nhân cách của trành quỷ nhưvậy phần lớn cũng từ trong nhân tình thế thái mà ra. Đây chẳng những làchuyện về lũ ưng khuyển có địa vị giàu sang quyền thế mà ở gốc độ kháccòn là câu chuyện đáng xấu hổ về giới chức quyền, cũng giống như nguyênhình của trành quỷ vậy.
[10'> Theo Kỷ Vân trong Duyệt vi thảo đảng bút ký, quyển mười bảy.
[11'> Theo Hồng Mại trong Di kiên chi mậu, quyển một.
[12'> Theo Du Giao, trong Mộng xưởng tạp trước, quyển tám.
[13'> Theo Lang Anh, trong Thất tu loại cảo, quyển mười bảy.
Nhưng phàm là những câu chuyện kể thì vẫn có những trường hợp đặc biệt. Hungbạo, xấu xa là vậy nhưng cũng có khi chính trành quỷ lại tự hiến dângsinh mạng mình cho hổ đói. Kỷ Hiểu Lam trong Duyệt vi thảo đường bút ký, quyển mười bảy có ghi lại: Trành quỷ vứt xuống những đồ dùng, quần áohòng dụ dỗ
