i

Cao Tôn cảm thấy mình không khác một

con chim bị nhốt trong lồng vàng , trong lồng không còn con chim nào

khác để ông bầu bạn. Các cơn đau hành hạ ông dữ dội và bệnh tình càng

trầm trọng hơn trước.

Tóc ông đã bạc màu nhiều. Niềm an ủi của

ông hiện giờ là Thái tử Hoằng, một vị Thái tử có nhiều triển vọng thành

công khi lên ngôi . Hoằng là một thanh niên trẻ tuổi , hăng hái , luôn

luôn giữ được phong cách của một Thái tử. Chàng là con trai đầu lòng của Võ Hậu, dĩ nhiên chẳng ai dám mưu giết chàng.

Năm 673, Vua hoàn

toàn suy yếu, Thái tử phải thay mặt Vua lo việc các bộ để Vua và Hoàng

Hậu về nghỉ tại Đông đô - Lạc Dương - Chỉ nhưng việc thật quan trọng,

Thái tử mới phải hỏi ý kiến Vua, hay nói đúng hơn, ý kiến Võ Hậu, vì Vua thường nằm liệt giường.

Nói tóm lại Có ba giai đoạn trong thời

kỳ Võ Tắc Thiên làm Hoàng hậu : Mười năm đầu , việc lâm trào thường

xuyên do Cao Tôn, thỉnh thoảng do Võ Hậu . Mười năm thứ nhì , giai đoạn

Nhị Thánh , hai người cùng lâm trào nghị sự . Và mười năm cuối cùng ,

giai đoạn Thánh Hậu , Võ Hậu thuờng xuyên , còn Cao Tôn chỉ thỉnh

thoảng.

Trong giai đoạn thứ ba, từ năm 674 trở đi, Võ Hậu toàn quyền hành động.

Kỷ nguyên mới bắt đầu với một chương lệnh chính trị nghe rất kêu . Tài

lảnh đạo và khả năng chính trị của bà được biểu hiện qua một lá thư viết cho Cao Tôn với tư cách của một người vợ khiêm nhượng.

Lá thư này gồm mười hai điểm nhằm cải tổ xã hội và chính phủ một cách rộng lớn :

1. Phát triển nông nghiệp và nghề tầm tang, giảm bớt công việc cho giới lao động.

2. Miễn thuế cho các tỉnh phía Tây Bắc.

3. Văn hồi đạo đức để chung sống hoà bình.

4. Cấm xa hoa lãng phí .

5. Giảm thiểu đến mức tối đa việc trưng tập binh lính .

6. Tự do phát biểu ý kiến .

7. Không chấp nhận những quan lại bất chính và những quan lại chỉ biết nghe lệnh một cách mù quáng.

8. Tất cả quan tước từ Vương , Công trở xuống phải học Đạo Đức Kinh của Lão Tử - cũng họ Lý với các vua đời Đường .

9. Thời gian để tang mẹ là ba năm dù cha còn sống - tượng trưng sự bình đẳng giữa nam và nữ.

10. Những quan lại về hưu vẫn được giữ nguyên tước hiệu và phẩm trật.

11. Các quan tại kinh đô từ bát phẩm trở lên đều được tăng lương .

12. Các quan thâm niên đều được cứu xét và thăng trật nếu có công .

Ba điểm sau cùng giúp Võ Hậu được lòng nhiều người trong giới quan lại toàn quốc.

Nói một cách tổng quát, hầu hết các chính trị gia có một cái nhìn bao quát

đều có thể nghĩ ra những cải tổ trên . Toàn quốc không có ai phản đối

những cải tổ nầy , nhất là điểm vãn hồi đạo đức để chung sống hoà bình .

Những chuyện bực mình dường như luôn luôn đeo đuổi Cao Tôn .

Năm 675 , lại thêm một biến cố trong gia đình làm cho ông mất hết sinh thú.

Thái tử Hoằng là một người học thức, hơi lý tưởng và nhạy cảm giống vua cha . Từ thời thơ ấu , chàng đã được rèn luyện để sau này làm người kế vị .

Các học giã uyên bác được mới vào cung để chỉ dẫn chàng tất cả các môn,

kể cả làm quen với việc triều chính .

Hiện chàng đã hai mươi ba

tuổi và đang được trao quyền dần dần. Trông hai năm 671 và 672, chàng đã giữ trọn quyền tại Trường An để vua cha dưỡng bệnh ở Lạc Dương . Chàng

đã cưới con gái của một vị học giả nên vị học giả nầy cùng các bạn của

ông hết lòng phò tá chàng. Mọi việc tiến triển tốt đẹp .

Trong

thời gian nghiên cứu nghệ thuật cai trị . Hoằng đã học được rất nhiều

đức tính của ông nội -Vua Thái Tôn- là lòng nhân ái và sự lo lắng cho

dân .

Chàng rất cảm thông đời sống cơ cực của đám binh lính,

nhưng vì chưa lên ngôi nên chàng chỉ có thể giúp họ bằng cách bãi bỏ chế độ bắt vợ con các lính đào ngũ làm nô lệ , tuy chế độ nghiêm khắc nầy

giúp quân đội của Thái Tôn rất hùng mạnh.

Theo chàng biết có

nhiều lính không đào ngũ mà lại bị ghép tội đào ngũ. Sau mỗi lần đánh,

luôn luôn có những kẻ thất lạc không về trình diện được vì nhưng lý do

bất khả kháng. Vi dụ có người bơi qua sông bị chết đuối, có người bị đau ốm bất ngờ hay bị quân thù bắt, v.v. Sẽ có sự lầm lẫn lớn nếu chỉ kiểm

điểm xác chết tại trận, còn những người mất tích đều coi là đào ngũ và

đem vợ con họ ra trừng trị.

Năm 672- 673 trời hạn hán, nạn đói

khủng khiếp xảy ra tại mấy tỉnh Tây Bắc Trung Hoa, dân chúng chết vô số. Khi đi viếng thăm binh lính, Thái tử Hoằng thấy họ chỉ ăn toàn vỏ và

trái cây rừng , chàng bèn ra lịnh lấy gạo từ kho riêng ra phát cho họ.

Chàng còn xin phép Vua chia những đất công tại Đông Châu cho dân nghèo

để cày cấy.

Những hành động trên đưa Thái tử Hoằng đến chỗ chống đối với Mẫu hậu.

Chàng tán thành việc thi hành kỷ luật và công lý, nhưng chàng phản đối những hành vi tàn ác, tư thù nhỏ nhen .

Một hôm Hoằng đến Lạc Dương chơi và khám phá ra rằng hai người con gái của

Triệu phi là Nghi Dương và Cao An hiện sống cô độc nơi hậu cung . Họ đều đã luống tuổi - trên dưới ba mươi - mà chưa hề tính chuyện chồng con .

Thật ra họ bị giam lỏng, không có cách gì lấy chồng được.

Thái tử Hoằng tìm Võ Hậu và nói với bà :

- Thưa mẹ, theo sách thánh hiền con gái lớn phải đi l