ng? Nước hồ thánh đáng tin hay không? Còn những hiện

tượng thiên văn thần kỳ kia có đáng tin hay không? Nếu nhiều thứ trên

thế gian không đáng tin, vậy thì sao vẫn có nhiều tín đồ phủ phục dưới

chân Phật như thế để cầu nguyện độ hóa và siêu thoát?

Muốn nhắn với hạc trắng,

Mượn đôi cánh để bay.

Chẳng xa, đến Litang,

Rồi sẽ quay lại ngay.

Bài thơ này năm xưa Tsangyang Gyatso viết trên đường rời Lhasa bị giải về

kinh. Ban đầu nhiều người không hiểu thâm ý của nó, cho rằng Tsangyang

Gyatso lưu lại duyên cũ gì đó ở Litang, do đó nguyện mượn đôi cánh của

hạc tiên, bay đến nơi đó, tìm kiếm người Ngài muốn tìm, kết thúc chuyện

Ngài muốn kết thúc. Mãi đến sau này, Tsangyang Gyatso thần bí mất tích ở hồ Thanh Hải, không biết đi đâu. Thế là, các sư của tu viện Ganden[2'>,

tu viện Drepung và tu viện Sera, dựa vào bài thơ này của Ngài, lĩnh ngộ

ra điều ảo diệu trong đó, ở một địa phương gọi là Litang, tìm được

Kelzang Gyatso, tôn làm Đạt Lat Lạt Ma thứ 7.

[2'> Tu viện Ganden

(Cam Đan): cách Lhasa khoảng 50km, do Đại sư Tsongkhapa xây năm 1409,

cùng với Drepung và Sera được gọi là “ba tu viện lớn của Lhasa”.

Năm 1708, ngày 19 tháng 7 năm Chuột Đất của Rabqung[3'> thứ 12 lịch Tạng,

Kelzang Gyatso sinh ra ở Duokang mạn dưới Litang. Về một số truyền kỳ

lúc Ngài chào đời, có thể lúc đó đã xuất hiện thiên tượng khác lạ nào đó nhưng không ai còn ghi nhớ. Nhưng là một linh đồng chuyển thế, nhất

định có điểm không như người thường. Khi Kelzang Gyatso chào đời,

Tsangyang Gyatso đã mất tích ở hồ Thanh Hải gần hai năm, còn Yeshey

Gyatso do Lha-bzang Khan nâng đỡ cũng đã tọa sàng ở cung Potala một năm. Vị Đạt Lai thứ 6 Yeshey Gyatso diễn lại vai trò Tsangyang Gyatso năm

xưa, làm con cờ của Lha-bzang Khan, mặc cho y sắp xếp.

[3'> Rabaqung: chu kỳ 60 năm của lịch Tạng.

Yeshy Gyatso dù được vua Khang Hy của Đại Thanh thừa nhận, ban cho ấn vàng,

hạ chiếu sắc phong làm Đạt Lai Lạt Ma thứ 6, nhưng chưa từng được sư sãi công nhận, cũng không được tín đồ Tây Tạng thật sự kính ngưỡng. Còn

Lha-bzang Khan một mình nắm lấy quyền lực chính trị cũng chưa hề thật sự có được lòng dân, cao tăng của tu viện Ganden, tu viện Drepung và tu

viện Sera hết sức bất mãn đối với việc Lha-bzang Khan tự tiện quyết định phế lập Đạt Lai Lạt Ma. Các sư sãi còn lại cũng chưa hề ngừng tìm kiếm

linh đồng chuyển thế của Tsangyang Gyatso, sau đó trong thơ tình của

Tsangyang Gyatso để lại, họ tìm được phương hướng của Phật sống, chính

là nơi hạc tiên phải bay đến - Litang.

Cao tăng của ba tu viện

lớn tin chắc thơ tình của Đạt Lai Lạt Ma thứ 6 Tsangyang Gyatso ẩn giấu

huyền cơ, là để ngầm chỉ cho họ nơi tồn tại của linh đồng chuyển thế của Ngài. Thế là họ đã tổ chức nhiều sư sãi đến Litang, và tìm được đứa trẻ tên là Kelzang Gyatso, lại thông qua nghiệm chứng nhiều phương diện,

xác định đứa bé đó chính là linh đồng chuyển thế của Đạt Lai thứ 6. Họ

dâng thư cho vua Đại Thanh, ra sức yêu cầu phế bỏ Đạt Lai giả do

Lha-bzang Khan lập, công nhận lại Kelzang Gyatso là thân phận linh đồng

chuyển thế của Đạt Lai thứ 6.

Lúc đó cục thế Tây Tạng vẫn gió mưa rung chuyển, tuy Lha-bzang Khan đã chiến thắng Đệ Ba Sangye Gyatso,

đuổi Phật sống Tsangyang Gyatso đi, nhưng cách làm của y không được mọi

người tán thành. Nhiều bộ lạc như hổ đói chờ mồi lăm le nhòm ngó y, vị

trí thủ lĩnh Tây Tạng của y cũng lung lay muốn đổ. Do mấy lần biến động, vua Khang Hy cũng không dám hành động thiếu suy nghĩ, nhà vua không phế bỏ Yeshey Gyatso, giữ thái độ trung lập trước thân phận của linh đồng

chuyển thế Kelzang Gyatso. Nhưng nhà vua có lòng quan tâm chăm sóc đặc

biệt đối với đứa trẻ này, chuyển bé đến ở trong phạm vi thế lực của bộ

lạc Khoshut tại Thanh Hải, và đưa bé đến tu viện Kumbum[4'> cạo đầu đi tu học kinh.

[4'> Tu viện Kumbum (Tháp Nhĩ Tự): cách thành phố Tây

Ninh thủ phủ tỉnh Thanh Hải 25km, xây năm 1560, là nơi sinh của Đại sư

Tsongkhapa người sáng lập phái Gelug.

Mãi đến năm 1717, Lha-bzang Khan bị quân đội Dzungar giết, Yeshey Gyatso bị giam cầm, thân phận

Phật sống của Yeshey cũng tự nhiên bị tín đồ Tây Tạng lật đổ. Năm 1719,

vua Đại Thanh bình định xong phản loạn Dzungar, mới chính thức thừa nhận thân phận linh đồng chuyển thế của Kelzang Gyatso. Hoàng tử thứ 14 của

Khang Hy và mấy vị đại thần cùng ba ngàn binh sĩ, từ Tây Ninh đến tu

viện Kumbum, bố trí đại quân Hán Mông, làm tốt mọi việc chuẩn bị để

nghênh đón linh đồng chuyển thế. Năm sau, hoàng tử mang ấn vàng và sách

vàng của Khang Hy ban cho Đạt Lai Lạt Ma đến, đồng thời cử hành lễ lớn

tọa sàng long trọng cho Kelzang Gyatso ở cung Potala.

Kelzang

Gyatso tuy được quyết định là linh đồng chuyển thế của Tsangyang Gyatso, và được sư sãi của phái Gelug công nhận Ngài là Đạt Lai thứ 7, nhưng

chính phủ triều Thanh lại kiên trì Kelzang Gyasto là Đạt Lai thứ 6, cho

rằng Kelzang Gyatso là tiếp nhận thay thế chứ không phải kế thừa pháp vị của Đạt Lai thứ 6 đã bị phết truất, không thể công nhận làm Đạt Lai thứ 7. Sau đó vì nhân dân Tây Tạng trước cho rằng Kelzang Gyatso là Đạt Lai thứ 7,