xưởng trưởng đã mất rồi.

Vì vậy, từ “linh hồn” trong khẩu ngữ hằng ngày thường có hàm ý khác. Nămmươi năm trước, tôi cũng ngờ nghệch không hiểu hàm ý này là gì, đángtiếc là không tìm từ điển để tra. Còn nhớ năm đó, trong giờ Chính trị,cô giáo đã đọc đi đọc lại một câu: “Chính trị là thống soái, tư tưởng là linh hồn”, tôi nghĩ mãi về hai từ “linh hồn” đó, nhưng vẫn chỉ mơ hồ,không biết nó là cái gì. Vì vậy, khi chỉ còn hai phút nữa là hết giờhọc, cô giáo đi xuống phía dưới lớp và hỏi: “Các em còn chỗ nào khônghiểu không?”, tôi đã giơ tay hỏi: “Thưa cô, linh hồn là gì ạ?” Sắc mặtcô giáo đột nhiên trở nên lạnh lùng, thoáng ngập ngừng, sau đó hùng hồnnói: “Linh hồn? Linh hồn chính là tư tưởng!... Ngồi xuống! Hết giờ!” Năm đó, bài thi môn Chính trị của tôi được sáu mươi điểm. Đấy là lần đầutiên tôi sẩy chân trong môn Chính trị, lần thứ hai khi đang học cấp ba,sự sẩy chân đó trở nên nghiêm trọng hơn, nhưng không liên quan gì tớilinh hồn cả. Từ đó tôi đã hiểu, trong giờ học môn Chính trị tốt nhấtkhông nên đưa ra câu hỏi mà chỉ cần lắng nghe, học thuộc rồi đọc chongười khác nghe hoặc viết ra cho người khác xem là được.

“Linhhồn chính là tư tưởng!” Khi cô giáo dạy môn Chính trị thốt ra câu này,mặc dù mang chút tâm trạng nhưng câu này không sai. Trong Hán ngữ đại từ điển có năm cách giải thích cho từ “linh hồn”, một cách giải thích đólà “tinh thần, tư tưởng, tình cảm”. Nhưng sau này lại được một vài người tự cho mình là anh minh, giỏi giang diễn giải thành các câu cách ngônkiểu như: “Tư tưởng là một kiểu của linh hồn”, “Tư tưởng là liều thuốchay cho linh hồn”, khiến một vài người bắt đầu mất phương hướng. Rốtcuộc là tư tưởng của ai và linh hồn của ai đây? Không thể nói tư tưởngcủa mình chính là một kiểu khác và là vị thuốc tốt cho chính tư tưởngcủa mình được.

Chuyện càng nói càng xa, tóm lại một câu, từ “linh hồn” mà bây giờ mọi người hay nói không phải là “hồn” trong những câuchuyện ma quỷ mà chúng ta thường được nghe. “Hồn” nếu nói văn vẻ mộtchút, thì chính là “hồn linh”. Mà “linh hồn” có lẽ đã trở thành đề tàito lớn trong kho từ vựng ngày nay rồi. Còn về “hồn”, chẳng qua chỉ là“hồn” trong Tiêu dao luật mà Hán Hiến Đế xui xẻo đã hát thôi. Vì vậy,cuốn sách này chính là muốn nói tới “hồn” đó, khẳng định lại mội lầnnữa, nội dung cuốn sách này đề cập đến “hồn” chứ không phải “linh hồn”.

Nhưng “hồn” này cũng không dễ bàn, theo cách nói của những người già thì conngười sống có hồn, mà chết cũng có hồn. Vậy chúng ta muốn bàn tới “hồn”của người sống (tức sinh hồn) hay là hồn của người chết (tức quỷ hồn)đây?

Thực ra, những người bình thường khi sống, đại đa số khôngai quan tâm tới “hồn” của mình vì mình còn có những vấn đề quan trọnghơn như ăn uống, quan hệ nam nữ…

Bạn bè gặp nhau, thăm hỏi chủyếu là có khoẻ không, tinh thần thế nào, chu đáo hơn thì là mắt có bị mờ không, chân còn nhanh nhẹn không, chứ chẳng có ai hỏi: “Hồn của cậu cókhoẻ không?” cả. Chỉ có những nhà đạo đức học, nhà tôn giáo và các chính trị gia là có thể có ngoại lệ, nhưng thứ mà họ quan tâm là “hồn” củangười khác, còn về “hồn” của mình thì dường như chẳng để ý lắm. Vì vậy,thường xuyên xảy ra chuyện thế này, thiện nam tín nữ bị người thuyếtgiáo khuyên hoặc lừa lên thiên đường, nhưng bản thân người thuyết giáolại phải xuống địa ngục, điều này cũng có thể do bản thân người đó không cẩn thận sẩy chân, nhưng đại đa số là vì họ cảm thấy ở dưới đó tốt hơn.

Còn về việc con người sau khi chết thật sự, thì ngoài hồn ra chẳng có thứgì khác nữa, nói một cách chính xác hơn thì quỷ hồn và u linh, thực rađã là dị vật, tức là “hồn” rồi. Một hồn đang phải chịu án chờ Diêm Vương phán xét, không thể tự chủ nữa, lúc này có muốn quan tâm, muốn tịnhhoá, muốn cải tạo,… nói gì cũng vô ích. Hồn này một khi đã “dị hoá”thành quỷ, liền mang theo nghiệt duyên ở nhân thế, giống như một lớp davậy, không sao gọt hết, luật dưới âm phủ chỉ có trừng phạt, không có cải tạo, mà trừng phạt cũng không bao giờ rửa hết được tội nghiệt. Nếunhững hồn này còn chưa uống canh mê hồn thì họ sẽ luôn nghĩ đến việc giá như kiếp trước mình sống tử tế hơn thì đã không đến nỗi này rồi.

Nghĩ đi nghĩ lại, lúc hồn được người ta quan tâm nhất, có lẽ chính là thờikhắc giữa sự sống và cái chết, là người mà không phải người ấy, cũngchính vì cho dù hồn có chạy, có trốn, hoặc bị trộm mất, bị lừa mất bịbắt mất, nhưng vẫn chưa rơi vào quãng thời gian trước khi trở thành dịvật.

Còn sống hay đã chết, đây là hai việc đối lập, nhưng liệu có tồn tại một cảnh giới không sống mà cũng chẳng chết không? Sống làngười, chết là ma, nhưng liệu có người nào ở trong trạng thái không phải người mà cũng chẳng phải ma không? Ổn định trường kỳ thì chắc chắnkhông có, nhưng tạm thời hoặc một thời gian ngắn thì không nơi nào không có, những trường hợp này ví dụ như hôn mê, phát điên, xuất thần, mấthồn,… Sau khi hồn rời khỏi xác, nằm lại đó là một thể xác không sống màcũng chưa chết, còn phiêu du bên ngoài là một du hồn không phải âm cũngchẳng phải dương. Hình thần tương ly, nhưng cũng không hoàn toàn đoạntuyệt quan hệ, chỉ cần có