nh, tôi đã từng nói tới câuchuyện giữa Lô Hoài Thận và Trương Thuyết, Diêm phủ đã mở một xưởng đúctiền dành riêng cho Trương Thuyết, vậy anh có thể nói những khoản thunhập đen này là không hợp pháp ư? Vì vậy, nhìn thấy người ta vàng bạc,của cải đầy cửa, núi vàng, núi bạc lần lượt khuân về nhà, thì nhữngngưởi dân thường chúng ta tốt nhất đừng nên than thở gì, càng không cầnđem luật pháp dương gian ra để nói, chỉ cần nhớ rằng, đó là số mệnh củangười ta! Đây chính là chân lý mà “sổ lợi lộc” muốn nhắc nhở chúng ta.

Đương nhiên, không chỉ hiện nay, mà ở thời cổ đại, những tên tham quan cỡ lớn chỉ là thiểu số, bởi mồ hôi xương máu của người dân là có hạn. “Đi ngàn dặm để nhận chức quan, cũng chỉ vì vấn đề ăn mặc”, làm quan là bát cơmcủa người đọc sách, vì thế làm quan sớm hay muộn, quan to hay quan nhỏ,giữ chức lâu hay chỉ tạm thời, cuối cùng cũng quy kết về một chữ “lộc”.Nói ngược lại cũng vậy, sổ lợi lộc chính là quyển sổ ghi lại hành trìnhphía trước của những kẻ làm quan.

Trong những cuốn tiểu thuyết,người ta chưa xác định các danh mục của sổ lợi lộc, có quyển ghép lợilộc và tuổi thọ lại cùng nhau để bàn luận, rồi gọi chung là “sổ lộcthọ”. Chương Trong ruộng có chôn tiền, quyển mười, cuốn Di Kiên chí bổcủa Hồng Mại viết, huyện Thụy An - Ôn Châu có người thợ mộc tên VươngTuấn, năm đó mười bảy, mười tám tuổi. Một hôm, cậu ta nằm mơ thấy mìnhđi vào phủ quan, gặp quan âm phủ đang ôm hồ sơ đi qua. Vương Tuấn liềnhỏi, viên quan đó đáp: “Đây là sổ lộc thọ của người trần thuộc sự quảnlý của ta.” Mà huyện Thụy An lại vừa đúng nằm trong sự quản lý của ôngta. Thế là Vương Tuần van xin mãi, mong được biết những gì mình đượchưởng trong đời. Sau khi lật tìm, viên quan âm phủ để cậu ta xem, bêntrên viết: “Ruộng không quá sáu mươi mẫu, thọ không quá tám mươi tuổi.”

Dựa theo quyển sổ đó, lộc và thọ đi cùng với nhau, đây là kiến thức màngười thường nào cũng biết: người chết rồi, tiền lương hay tiền dưỡnglão sẽ không được cấp phát nữa. Nhưng rất ít người có “tư duy ngượcchiều” như vậy, nếu dứt khoát không lĩnh nhận khoản tiền lương mà mìnhđược phép có trong đời, thì có phải sẽ kéo dài tuổi thọ, thậm chí có thể không chết hay không? Và thế là có người thông minh biết trước số lương thực của mình lúc bình sinh là có hạn, bèn dùng cách tẩy chay các khoản lộc mà mình được hưởng để kéo dài tuổi thọ. Di kiên chi chí đinh tập,quyển một có câu chuyện như sau: “Quách Đại Nhiệm nhận lệnh tới làm triphủ huyện Vu Tiềm, Hàng Châu. Trước khi đi nhậm chức, ông nằm mơ cóngười đến đưa cho ông một trăm quan tiền và một thưng gạo, nói rằng:“Lộc khoa của lão huynh lúc bình sinh chính là đây.” Sau khi tỉnh dậy,Quách Đại Nhiệm tỏ ra buồn rầu, nếu như lộc ta được hưởng chỉ ít nhưvậy, chẳng khác nào vừa nhận chức đã chết hay sao, vậy tiền đồ của tacòn gì nữa đây? Thế là ông ta thà chết chứ không chịu đi nhận chức. Ôngta không nhận phần bổng lộc này, và đương nhiên cũng không chết được, cứ như vậy nhiều năm trôi qua. Nhưng về sau, triều đình điều tra ra việcđó, lại bổ nhiệm cho Quách Đại Nhiệm làm huyện lệnh huyện Kiến Đức,Nghiêm Châu. Vốn là một thư sinh nghèo, lúc này kinh tế gia đình đang eo hẹp, người nhà cầu xin ông đi nhận chức để giải quyết tình hình túngthiếu hiện nay, đương nhiên không phải chỉ vì “một trăm quan và mộtthưng gạo” phần bổng lộc hàng tháng. Quách Đại Nhiệm đành chấp thuận,sau khi nhận chức, lần đầu tiên ông nhận “một trăm quan và một thưnggạo”, nhưng trước ngày phát bổng lộc của tháng thứ hai một ngày, QuáchĐại Nhiệm đã qua đời.

Có thể thấy, chỉ cần Quách Đại Nhiệm khônglĩnh khoản bổng lộc “một trăm quan và một thưng gạo” đó thì ông ta cóthể sống mãi mãi. Như vậy, Quách Đại Nhiệm quá vớ bở rồi còn gì! Nhưngông trời không dễ bị chơi khăm như thế, bởi đến khi nhà túng đến mứckhông có gì ăn, anh không lĩnh khoản lộc quan đó thì cũng vẫn chết vìđói mà thôi, do vậy, cuối cùng Quách Đại Nhiệm vẫn phải đi nhận chứcquan. Nói mãi, cuối cùng vẫn không thoát khỏi cái “mệnh”.

Hơn nữa còn có cách nói rằng, nếu giữ chức quan mà chỉ ăn không ngồi rồi thìtuổi thọ của người đó cũng bị quan dưới âm ti cắt bớt, giống như QuáchĐại Nhiệm trốn ở nhà không đi nhận chức, không khéo đến một ngày nào đó, ngay cả khoản bổng lộc “một trăm quan và một thưng gạo” cũng bị bốc hơi mất. Điều này cũng có câu chuyện để chứng minh. Trong Bắc đông viên bút lục tục biên của Lương Cung Thần, quyển năm có chương Dung sư chiếtlộc, đây là chương ghi lại câu chuyện tách rời thọ và lộc: “Huyện Ngântỉnh Chiết Giang có một người học trò, viết văn cũng khá nhưng luôn lậnđận lúc khoa cử. Một ngày, anh ta nằm mơ thấy mình xuống âm phủ, ở đóanh gặp một viên quan nhỏ, người đó lại chính là người bạn đã mất củamình. Thế là anh ta liền hỏi dò số công danh bổng lộc của mình ra sao.Viên quan kiểm tra trong sổ âm phủ, rồi nói: “Thọ của huynh chưa hếtnhưng lộc thì đã hết rồi, không lâu sau huynh sẽ được ghi vào danh sáchchết, còn trông mong gì về công danh nữa!” Người này nói: “Thường ngàyta chỉ biết dạy học kiếm sống, càng chưa từng phung phí quá mức bao giờ, vậy tại sao lộc của t