Ai qua là bao chốn xa…
Có một hôm, tình cờ lạc vào forum tường cũ, tôi đọc được câu
này của một người bạn thân thiết thuở ấu thơ. “Bình yên - là khi được ra khỏi
nhà”.
Tôi hiểu vì sao bạn viết vậy, và tôi đọc được phía sau dòng
chữ ấy là một nỗi buồn vô hạn.
“Nhà” chỉ là một từ ngắn ngủi, nhưng hàm nghĩa của nó thì có
thể rất mênh mông.
“Nhà” trong nỗi buồn của bạn là căn biệt thự vắng người, và
mỗi khi có người thì đầy tiếng cãi vã.
“Nhà” trong ký ức của tôi là nơi tôi chạy quanh chân ba
trong cái sân nhỏ có trồng những cây cà chua khi tôi chưa đầy ba tuổi.
“Nhà” trong nỗi nhớ của cô bạn thân vừa dọn qua khu phố mới
kín cổng cao tường, chính là cái xóm nhỏ ồn ào mà thân mật, những ngôi nhà cũ
có hàng rào thấp và thưa, nơi người này có thể đứng ngoài đường mà lơ đãng ngó
vô phòng khách nhà người khác.
“Nhà” đối với những người xa quê hương chính là cái dải đất
hình chữ S nhỏ nhắn bên bờ biển Đông, và đối với những phi hành gia làm việc
trên trạm không gian, nhà có thể chính là viên ngọc xanh tuyệt đẹp ngoài vũ trụ
kia đang quay rất chậm.
“Nhà” cũng có thể là tình yêu của một ai đó dành cho ta, là
trái tim ấm áp của một ai đó, nơi mà ta luôn ao ước được chạy đến náu mình. Để
tìm lại sự bình yên.
“Nhà” chỉ là một từ ngắn ngủi, nó không đồng nghĩa với sự
bình yên, nhưng chúng ta vẫn luôn khao khát rằng nó gắn với sự bình yên. Và khi
nào “nhà” trái nghĩa với bình yên thì đó là khởi đầu của sự bất hạnh.
Tôi tin rằng, mái nhà nào cũng từng có lúc đồng nghĩa với niềm
vui và cả sự bình yên. Nhưng bạn của tôi ơi, sự bình yên của nhà không phải là
điều có sẵn. “Nhà” là phần cứng, còn sự bình yên, hạnh phúc, niềm vui là phần mềm.
Gia đình là phần cứng, còn tình yêu và sự thấu hiểu là phần mềm.
Vậy cho nên, sự bình yên là thứ phải được thiết lập, và vì
thế, có thể tái thiết lập. Nếu ta là một phần của “nhà”, dù chỉ là một phần nhỏ,
nếu ta thật mong muốn mái nhà thân yêu của ta có được sự bình yên, hay lại có
nó một lần nữa, thì ta phải tham gia vào quá trình thiết lập đó. Bằng một nụ cười
xoa dịu, bằng một câu nói vị tha, bằng sự yêu thương nhẫn nhịn, bằng trái tim sẵn
sàng sẻ chia, bằng một cái nắm tay thấu hiểu, hay có thẻ bằng một giọt nước
mát. Dù thế nào, cũng không phải bằng sự buông xuôi. Để kéo những trái tim về gần
với nhau. Để biến “nhà” thành một nơi ta phải luyến tiếc khi rời xa và luôn
mong mỏi quay về.
Bạn của tôi ơi, tôi còn nhớ khi chúng ta còn nhỏ, cùng ngồi
chung một chiếc ghế mây dưới tán mận trong vườn nhà, mẹ của bạn đã hát cho
chúng ta nghe câu hát này:
“Ai qua là bao chốn xa, thấy đâu vui cho bằng mái nhà…”
Tôi vẫn nhớ, cho đến bây giờ, vẫn nhớ bài hát ấy. Và tôi vẫn
nghĩ rằng, nếu không nơi đâu bằng được mái nhà mình, thì điều tối thiểu ta có
thể làm cho ký ức của mình, là đừng để nó trái nghĩa với sự bình yên. Và rằng đừng
đợi đến khi ta “qua bao chốn xa” rồi mới thấy yêu thương nó, vì biết đâu, đến
khi ấy thì ta đã không thể nào về lại được.
Khoảnh khắc nào thơ dại bỏ ta đi
Em sẽ tặng anh một mảnh đời mình.
Nơi chính em cũng chưa từng bước tới…
J.L.BORGES
Khi xem xong bộ phim Juno(1), mấy cô cháu của tôi hỷ hả khen
kết thúc phim thật có hậu, thật nhân bản. Riêng chị tôi ngồi trầm ngâm giữa đám
con gái. Bộ phim đúng là thực tế một cách hài hước, khiến các bậc cha mẹ phải
suy nghĩ về cách ứng xử của mình khi con cái… lỡ lầm. Nhưng sự mãn nguyện của
các cô gái với kết thúc phim đã khiến chị băn khoăn…
1. Juno là phim hài dành cho tuổi teen, đoạt giải Oscar Kịch
bản gốc hay nhất năm 2008. Juno, một cô học sinh 16 tuổi, bỗn phát hiện mình đã
có thai được hai tháng. Thay vì đi phá thai, Juno lại có một quyết định là sẽ
sinh con và kiếm một gia đình hiếm muộn nào đó nhận nuôi.
Trong phim, Juno và cậu bạn trai - người mẹ và người cha bất
đắc dĩ - sau những ngày tháng quay cuồng đã trở lại con đường của mình… và tiếp
tục cuộc đời còn rộng mở của họ. Đứa trẻ được ra đời, lớn lên dưới tình yêu
thương của một người mẹ khác, và có thể sẽ hạnh phúc. Và Juno sẽ không phải
mang gánh nặng của sự ăn năn như nhiều cô gái khác.
Cháu gái tôi nhắc lại một mẩu tin trên báo, rằng ngày 1-10 vừa
qua, có hơn 3.000 người đã đến chùa Từ Quang ở Sài Gòn để cầu siêu sám hối vì
trót phá bỏ hoặc không thể giữ được sự sống cho hơn 5.000 thai nhi. Cô nói:
“Trong số đó hẳn có nhiều người ước mình từng chọn lựa (và được chọn lựa) như
Juno”.
Chị tôi lặng im một hồi lâu rồi thốt lên rằng, bộ phim đã bỏ
qua một điều rất quan trọng, vô cùng quan trọng. Đó là những vết thương lòng.
Juno và bạn trai - dù muốn hay không, dù nhớ hay quên thì họ
cũng đã là một người mẹ và một người cha. Và cô bé và cậu bé, cuộc sống vẫn tiếp
diễn. Nhưng chắc rằng, Juno đã mang trong tim mình một vết thương lòng. Cô có
thể quên nó đi trong đoạn đời còn trẻ và vô tư lự, nhưng rồi một ngày, nó sẽ tấy
lên khi cô đã là một người mẹ thực sự và có những đứa con khác. Và một khi vết
thương ấy rỉ máu trở lại, nó không bao giờ lành nữa.
Hãy hỏi những người mẹ. Họ sẽ nói - một đứa con gái
