đau bệnh tật

hoặc những người lao động vất vả, thì vẫn được phép ăn bữa tối, để duy trì sức

khỏe.

Tôi gật

gật đầu. Vào thời đại của Phật Thích Ca, các hòa thượng dành phần lớn thời gian

cho việc ngồi thiền, nên năng lượng tiêu hao không nhiều, không ăn bữa tối cũng

không sao. Nhưng khi Phật giáo được truyền vào đất Hán, các nhà sư Trung Nguyên

vẫn ăn tối như người thường. Bởi vì, ở Trung Nguyên, nhà sư cũng phải làm

ruộng, nên đã chủ động thay đổi giới luật. Điều đó chứng minh tính linh hoạt

của tín ngưỡng Phật giáo. Có lẽ vì thế, trải qua mấy nghìn năm, Phật giáo vẫn

phát triển mạnh mẽ.

Quan

sát cách họ ăn cơm và uống nước đều nhận thấy nhiều điều thú vị. Đám thị nữ

dùng một vật dụng gần giống với túi lưới, lọc nước rồi mới mang đến cho hai mẹ

con hòa thượng uống[3'>. Lúc đầu tôi cứ đinh ninh, hẳn là họ

e ngại nước trên sa mạc chứa nhiều tạp chất, nặng mùi phèn nên lọc qua một lần

rồi mới uống. Nhưng đến khi thấy nước dành chomình

không cần lọc, liền cảm thấy kì lạ.

Tiểu

hòa thượng lại ra sức giải thích cho tôi hiểu: các nhà sư trước khi uống phải

lọc nước để tránh nuốt vào bụng những sinh vật có trong nước, nếu không, sẽ vô

tình mắc tội sát sinh. Bởi vậy, giới luật của nhà Phật quy định, nhà sư phải

luôn mang theo bên mình túi lọc nước, nếu không, họ không được phép rời khỏi

nơi ở quá hai mươi dặm.

Lời

giải thích của tiểu hòa thượng khiến tôi lập tức nhớ tới câu chuyện Trần Huyền

Trang khi xưa một mình đi giữa sa mạc mênh mông không bóng người, mặc dù sắp lả

đi vì khát, nhà sư vẫn đổ hết nước trong túi da của mình đi. Vì Huyền Trang

kiên trì tuân thủ giới luật, không uống nước khi chưa được lọc sạch.

Buổi

tối, tôi ngồi bên đống lửa ngoài lán trại, chăm chú ghi chép lại tất cả những

điều mắt thấy tai nghe mấy ngày qua. Trên cao, ngàn vạn ngôi sao lấp lánh giữa

nền trời xanh thẫm.

Còn nhớ

những ngày tháng du lịch Tân Cương ở thế kỷ XXI, tôi cũng từng ngước lên bầu trời

trong vắt giữa đêm khuya thanh vắng và tự hỏi, phải chăng người xưa cũng từng

ngắm nhìn bầu trời đêm này như tôi? Và, bầu trời sao tôi nhìn thấy đêm nay,

phải chăng cũng là bầu trời sao thuần khiết mà một nghìn năm sau tôi lại được

nhìn ngắm? Tôi cứ đắm chìm trong mối suy từ này không sao dứt ra khỏi. Tôi của

hôm nay và tôi của một nghìn năm về sau đang cùng hướng lên bầu trời thăm thẳm

kia ư? Vậy rốt cuộc, tôi đã xuất hiện và tồn tại như thế nào?



Ngày

thứ ba, chúng tôi dựng trại ven một dòng sông đang mùa nước cạn. Mẹ con tiểu

hòa thượng đã bắt đầu tụng kinh, họ không ăn tối, tôi dùng bữa cùng với những

người khác, vẫn là bánh Tây vực và mì nóng. Tôi ở chung với những thị nữ khác,

hòa thượng “quyền quý” được dành riêng một lán trại với chế độ chăm sóc đặc

biệt. Vì vậy, lớp học, tất nhiên là được sắp xếp ở chỗ của hòa thượng.

Vừa

bước vào trong lán, tôi bỗng sững lại, Jiba đang cạo đầu cho con trai, những

sợi tóc màu hung rơi lả tả trên tấm vải trắng quấn quanh cổ hòa thượng. Hòa

thượng mỉm cười với tôi và ra hiệu cho tôi ngồi chờ một lát.

Tôi bắt

đầu quan sát Kumalajiba trong thời gian chờ đợi. Vầng trán của cậu không bị nén

dẹt như người mẹ. Và thật mừng là các nhà sư sống trong thời đại và khu vực này

không có tục lệ đốt hương trên đỉnh đầu, bằng không, bên cạnh đau đớn về thể

xác, những vết sẹo đó sẽ phá hoại dung mạo gần như hoàn mỹ của tiểu hòa thượng.

Nghĩ

đến những vết sẹo đốt hương, bất giác tôi mỉm cười, đây vốn là “đặc sản” của

văn hóa Phật giáo Trung Nguyên.

Thực ra

lúc đầu, cũng giống như ở các quốc gia khác, hòa thượng Trung Quốc không đốt

hương trên đỉnh đầu. Được biết tục lệ này vốn do Lương Vũ Đế – vị vua cuồng tín

đạo Phật thời Nam Bắc triều khởi xướng. Vua Lương từng ba lần quyết tâm xuất

gia, nhưng cả ba lần đều “bị” các đại thần “chuộc” về bằng rất nhiều ngân

lượng.

Vì muốn

nhanh chóng mở rộng diện ảnh hưởng của đạo Phật và tăng số lượng tăng ni Phật

tử, nhà vua đã hạ chỉ miễn tội cho tất cả các tử tù, buộc họ xuất gia làm hòa

thượng. Nhưng vì lo ngại đám tử tù bỏ trốn, tiếp tục phạm tội, ngài lệnh “kiểm

hình” (khắc chữ trên mặt) Lương Vũ Đế còn ban chỉ dụ đốt hương trên đỉnh đầu

các tử tù để dễ dàng nhận dạng trong quá trình truy bắt.

Cá nhân

tôi cho rằng, tục lệ đốt hương trên đầu hòa thượng ở Trung Quốc xuất phát từ

mục đích của nhà cầm quyền. Các nhà sư không tham gia sản xuất, không nộp thuế,

không sinh con cái, nếu số lượng tăng ni quá nhiều sẽ ảnh hưởng xấu đến năng

lực sản xuất. Thêm vào đó, giới luật “không sinh con” của Phật giáo mâu thuẫn

sâu sắc với luân thường đạo lý thời xưa “trong ba tội bất hiếu, không có con

nối dõi là tội nặng nhất”. Những thảm kịch “hủy diệt đạo Phật” diễn ra trong

lịch sử đều có nguyên nhân sâu xa từ yêu cầu duy trì phát triển kinh tế và bảo

vệ những luân lí đạo đức vốn có từ lâu đời. Tuy nhiên, sự tồn tại của tôn giáo

là không thể thiếu, tôn giáo giúp giai cấp thống trị giữ cho xã hội được ổn

định. Vì vậy, các nhà sư buộc phải có thẻ chứng nhận và nhà nước khống chế chặt

chẽ số lượng tăng ni.