ng nhìn

cậu thiếu niên tuy dáng người cao ráo nhưng thân hình mảnh khảnh ở phía đối

diện.

Hai

người được trao đến tay một tấm thẻ nhỏ, họ đọc tấm thẻ vài giây rồi bắt đầu

trầm tư suy ngẫm. Sau một tuần hương, tiếng trống vang lên. Đôi bên bắt đầu đặt

câu hỏi dồn dập cho đối thủ, có vẻ như Kumalajiba đang chiếm ưu thế. Tuổi trẻ

có lợi thế là phản ứng rất nhanh nhạy. Tốc độ biện luận của cả hai đều khá

nhanh, người này vừa kết thúc một câu, người kia đã trực tiếp trả lời. Khán

thính giả bên dưới tưởng như đang nín thở lắng nghe, chốc chốc lại “ồ” lên hoặc

“à” lên một tiếng, với những trạng thái biểu cảm hết sức phong phú.

Tôi chú

ý đến khu vực quần chúng bởi vì tôi không hiểu một chữ nào. Khi họ bắt đầu luận

chiến tôi đã biết mình không thể hiểu được, vì họ sử dụng tiếng Phạn. Vậy là

tôi chỉ có thể vừa quan sát sắc mặt của đám đông, vừa lục tìm trong trí nhớ

những thông tin lịch sử liên quan đến các kỳ biện kinh.

Biện

kinh đã biến mất hoàn toàn tại các ngôi chùa ở Trung Nguyên, ở Nhật Bản, Hàn

Quốc và khu vực Đông Nam Á thời hiện đại. Phật giáo Ấn Độ vốn đã suy yếu từ

lâu, hiện chỉ có Phật giáo Tây Tạng vẫn bảo lưu và duy trì truyền thống này.

Tôi đã được chứng kiến những buổi biện kinh tại ngôi đền Sera Monastery và đền

Drepung Monastery ở Lahsa. Hoạt động này thường được diễn ra ngoài trời vào

khoảng ba đến bốn giờ chiều. Lạt Ma của các đền chùa khác cũng cử người đến

tham dự, sau khi buổi biện kinh kết thúc, sẽ có người nghi chép lại kết quả

biện luận[7'>.

Khác

với những cuộc thi hùng biện, tranh biện mà chúng ta từng biết, biện kinh là

một hoạt động tập thể. Mỗi buổi biện kinh có thể có đến vài trăm Lạt Ma tham

gia, họ chia thành những nhóm nhỏ từ hai đến bốn người, trong đó, một người sẽ

biện luận chính, những người khác đóng vai trò hỗ trợ. Mỗi khi đưa ra câu hỏi

cho đối phương, người biện kinh sẽ thực hiện những động tác hết sức khoa

trương, như: vỗ tay thật mạnh, sau đó thi triển thế thủ giống hệt Lý Tiểu Long

lúc đấu võ, tay tung vạt áo, lắc tràng hạt, chân giậm mạnh, điệu bộ dữ dằn. Bên

phản biện ngồi xếp bằng trên đất, tay giơ lên phản ứng dữ dội. Toàn bộ khu vực

diễn ra hoạt động biện kinh vang động tiếng vỗ tay, tiếng áo cà sa của Lạt Ma

tung bay loạt soạt và tiếng người huyên náo. Những người ngoại đạo, không hiểu

tiếng Tạng như tôi, chỉ biết quay qua quay lại quan sát biểu cảm của nét mặt và

những động tác tay chân phong phú của những người tham gia biện kinh, thực chất

không hiểu họ nói gì.

Trước

mắt tôi lúc này chỉ có hai người, tuy không hoa chân múa tay, tạo các thế võ,

nhưng biểu cảm trên gương mặt họ vẫn hết sức phong phú. Có thể dễ dàng nhận

thấy, pháp sư trẻ tuổi của chúng ta càng vào cuộc càng say sưa, dáng người rướn

cao, áp đảo đối phương, giọng nói càng ngày càng hào sảng, vang dội. Đối phương

thì trái lại, càng lúc càng mặt ủ mày chau, vẻ hung hăng mất dần, giọng nói

cũng nhỏ dần, sau cùng thì gương mặt biến sắc, thần trí hỗn loạn, mồ hôi đầm

đìa trên trán, ngã bổ nhào về phía trước, quỳ gối xin thua.

Đám

đông hoan hô dậy sóng. Quốc vương và hoàng hậu cũng không nén nổi xúc động, lập

tức đứng lên kính cẩn hành lễ chúc mừng Kumalajiba. Sau một tiếng vỗ tay của

nhà vua, không biết bao nhiêu hòm to hòm nhỏ được khiêng vào, hẳn nhiên đó là

phần thưởng dành cho người chiến thắng. Trời ơi, tôi ngưỡng mộ pháp sư trẻ tuổi

này quá, mới mười ba tuổi mà cậu ta đã đánh bại một vị tiền bối hơn ba mươi

tuổi, không biết sau này trưởng thành hơn cậu ta sẽ còn tài giỏi đến mức nào

nữa?

Sau khi

kết thúc buổi luận chiến, Kumalajiba không tiếp tục giảng kinh, cậu được hộ

tống ra ngoài cung giữa sự vây bọc của đám đông người hâm mộ. Một chú voi lực

lưỡng được trang trí rất bắt mắt và đặt trên lưng một chiếc ghế sang trọng đã

chờ sẵn bên ngoài. Kumalajiba trèo lên lưng voi, quốc vương đi trước dẫn đường,

đoàn người bắt đầu diễu hành. Quốc vương chính thức công bố thắng lợi của đại

sư Kumalajiba cho toàn thể dân chúng trong thành được biết. Hoa tươi từ khắp

mọi nơi được bà con tung lên người pháp sư trẻ, kèm theo những tiếng hoan hô

vang dội, không ngớt. Đoàn diễu hành đi dọc theo các con phố chính, và cả những

ngõ nhỏ suốt một buổi chiều. Ngày hôm đó, Kumalajiba đã được tôn vinh, ca ngợi

hết mức, có lẽ cậu còn được hâm mộ hơn cả các minh tinh màn bạc thế kỷ XXI.

Khuôn mặt an nhiên, trầm lặng thường ngày hôm nay đã sáng lên bởi nụ cười mãn

nguyện nhưng khá dè dặt nơi khóe môi, cho đến tận khi cậu bước chân vào phòng

tôi vào buổi tối.

Chờ cậu

ta yên vị, tôi lập tức đặt câu hỏi:

- Cậu

và người đó đã tranh luận chủ đề gì vậy?

- Có và

không.

Tức là

chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm ư?

- Ông

ta luận về “có” còn cậu luận về “không”?

Cậu ta

gật đầu, tôi lại hỏi tiếp:

- Cậu

đã thắng như thế nào?

- Rất

khó diễn đạt. Tôi không khẳng định là có hay không, mà đặt ra giả thuyết “nếu

như có”. Đã là “nếu như có” thì sẽ không thể là “không” được. Có có không

không, không phải có cũng không phải không.

Tôi

nghe mà ù cả tai, những