hỗ mình ngồi

những thanh đà sắt bắt chéo vào nhau trong một màu tối âm u, và sâu hơn một

chút, dưới kia dòng nước lao nhanh như cắt lúc nào cũng giận dữ réo ào ào,

dường như muốn nhổ phăng những chiếc cột tàu bằng thép to tướng mà lôi dìm

xuống đáy sâu.

- Sướng nhỉ, anh nhỉ?

Được như con chim cánh cụt ấy thì bọn trẻ chúng em không bao giờ sợ lạc! - tôi

huơ tay nói như vậy.

- Đó là một con chim đáng

thương! Vì cánh nó quá ngắn phải không anh?

- Ừ, cũng có thể... Nhưng không hẳn như vậy

đâu. Anh muốn nói với em một vấn đề khác kia...

Người thủy thủ trẻ có khuôn mặt sạm nắng rất

đẹp, mái tóc lúc nào cũng bồng lên vì sóng gió đại dương, đăm đăm nhìn về chỗ

vạch ngang của dòng sông Cửu Long lòa nhòa gắn liền mặt nước với chân trời. Anh

im lặng một lúc; sau khi đã hút mấy hơi khói thuốc dài, giọng anh bắt đầu trầm

hẳn xuống, như nói với mình:

Cuộc sống của con người phải đâu chỉ thu hẹp

trên mảnh đất vùng quê? Đã đành quê hương là nơi gắn bó với cuộc đời mình nhất,

nhưng khi người ta còn trẻ tráng, phải bay nhảy hoạt động, đi đây đi đó chứ.

Lúc nào cũng chạnh nghĩ về quê hương, đó là báo hiệu của tuổi già...

Không phải vì có dôi chim cánh cụt mà con

panh-goanh không đi xa được đâu. Nó là một con chim không có cánh ở tâm hồn. Nó

như một ông cụ già lưng mỏi gối chùn, lúc nào cũng muốn tìm về nằm xuống ở quê

hương!

Chiều chiều, sau giờ học, thầy giáo tôi

thương dắt học trò ra sông Cửu Long tập bơi. Trên cầu tàu lục tỉnh ấy, tôi đã

gặp và quen anh. Anh làm thủy thủ trên một chiếc tàu rất lớn, có ba ống khói to

tướng sơn màu xanh da trời. Lâu lâu, tàu anh lại cặp bến một lần. Gặp anh vài

bận, tôi đã thấy gắn bó với anh rồi. Mà anh thì cũng rất mến tôi. Bởi tôi hay

hỏi đủ mọi thứ chuyện trên trời dưới đất, lung tung, mà anh cũng lấy làm thích

thú một thằng bé tò mò, lúc nào gặp anh cũng đặt ra nhũng câu hỏi, khiến anh

phải nhồi rất nhiều thuốc lá vào tẩu mới tìm ra lời giải đáp. Tôi mời anh về

nhà tôi chơi. Ba má tôi cũng rất quý anh thủy thủ vui tính, biết nhiều chuyện

lạ này. Lần nào anh đến chơi, ba má tôi giữ anh ở lại ăn cơm. Nhũng hôm ấy, nhà

tôi rộn lên tiếng nói, tiếng cười, vui như có cỗ. Quan hệ mật thiết giữa anh và

tôi khiến ba má tôi xem anh như người trong họ hàng.

Cuộc đời anh lênh đênh nhiều năm khắp các mặt

biển, trên nhiều chiếc tàu của những công ty hàng hải khác nhau. Anh đã đi qua

Ấn Độ Dương, vượt kênh đào Xuy-ê ra Địa Trung Hải, men theo bờ Đại Tây Dương

lên tận cảng Lơ Ha-vrơ... Gần khắp mặt biển Thái Bình Dương, cảng nào anh cũng

có tới. Anh biết rất nhiều thành phố, nhiều giống người... Chỉ có những xứ ở

bên kia tây bán cầu là anh chưa đặt chân tới thôi. Trong những mẩu chuyện anh

kể, tôi nghe quen nhiều tên giống người, tên vùng đất, hải cảng, tên thủ đô,

thành phố quan trọng trên hầu khắp các lục địa mà tôi đã học say mê trong các

bài địa dư ở trường...

- Em coi bộ thích phiêu lưu lắm hả? - có lần

anh hỏi tôi như vậy.

- Phiêu lưu là sao, anh?

Anh

nhoẻn miệng chơi, bập bập cái tẩu thuốc lá làm cho khói bốc xanh um như một ống

khói tàu, hạ thấp giọng:

-

Ờ phiêu lưu là nay đây mai đó. Trên rừng, dưới biển, đồng ruộng, núi cao... bất

cứ chỗ nào mình cũng đi tới. Càng đi thì càng gặp nhiều chuyện lạ, khiến cho

mình say mê... Thôi, bao giờ em lớn lên, em sẽ biết.

Năm

ngoái, anh đi đâu bên Thái Lan về, mang cho gia đình tôi nhiều thứ. Quà tặng ba

tôi là chiếc hộp thuốc bằng bạc chạm: quà tặng má tôi là một ông Phật bằng đồng

to lối nắm tay, ngồi dim mắt trên tòa sen...

Và

suy đi nghĩ lại chẳng biết gì hơn - anh vỗ vỗ vai tôi - anh mua tặng em một

chiếc địa bàn Chiếc địa bàn bé bằng quả trứng, có cây kim đồng quay quay chỉ về

phương bắc, giờ đây lại hiện ra to tướng, lồng vào khung trăng vành vạnh đang

treo lơ lưng giữa trời kia. Nó là điềm báo như lời má tôi thường nói chăng? Hay

cái vật bé nhỏ, xinh xắn mang trong lòng nó mũi tên chỉ đường cho những kẻ viễn

du không may lạc lối trong sương mù, bão tố, giữa rừng rậm, đồng hoang... từ

khi cầm nó vào tay, số mệnh đã khiến cho tôi phải rơi vào cuộc sống lênh đênh

này chăng? Tôi nghẹo đầu vào vách, nhắm mắt lại, tưởng như nghe lại giọng hát

quen thuộc của người thủy thủ trẻ đang vẳng đến từ một chỗ thẳm xa nào:

“Xưa kia có một con tàu nhỏ

Nó chưa hề lướt sóng ra khơi...

Này hỡi những chàng thuỷ thủ

Đang xông pha trên ngọn sóng cao vời.”

Chà,

tôi lại khát nữa đây... Tiếng mạch đập trong tai tôi ù ù hay tiếng gió thổi

giữa trùng dương. Tôi chóng mặt quá, cứ buồn nôn. Tôi đang nằm đây hay đang

đứng trên con tàu lắc lư nhồi theo sóng? Giọng nam trầm của anh Ba thủy thủ cứ

dập dềnh đưa tiếng hát bè cao cua tôi chồm chồm bay vút ra xa... "Xưa kia

có một con tàu nhỏ... Nó chưa hề lướt sóng ra khơ... ơ...i.” Một lượn sóng thần

cao vút như núi hiện lên ở chân trời, băng băng chạy tới trong tốc độ nhanh

khủng khiếp, rồi chồm qua phủ mất con tàu và cuốn tôi đi... trôi mãi... trôi

mãi.. Tôi càng vùng vẫy thì càng thấy bị chìm sâu xuống đáy, mỗi lúc một ngạt

thở đến không còn đủ sức