ình. Đối với cô, chịu cực khổ, vất vả là tiêu chuẩn
làm người, vì bố mẹ của Thu trong Cách mạng văn hóa đều bị đấu tố: bố là “con
cái địa chủ”, mẹ là “con gái gia đình có lịch sử phản cách mạng”. Tĩnh Thu là
một người “có thể giáo dục”, được hưởng đãi ngộ “có thành phần, không vì thành
phần” vì Thu biểu hiện không sợ khổ, không sợ chết, không chịu lạc hậu.
Ông Trương thấy mọi người đang cố “kéo dài sức kiệt”
thì luôn động viên: - Gần rồi, gần đến nơi rồi, đến chỗ cây sơn tra kia ta nghỉ
một lúc.
Lúc này cây sơn tra giống như trái mơ trong câu chuyệnNhìn
trái mơ cho đỡ khát nước cổ vũ mọi người kiên trì
đi tới.
Nghe nói đến cây sơn tra, trong đầu Tĩnh Thu không
hình dung đấy là cái cây, mà là một bài hát có tên Cây
sơn tra từ rất lâu Thu đã nghe một cô giáo khoa tiếng Nga
trường đại học L về thực tập ở trường trung học số Tám hát.
Cô nữ sinh hai mươi sáu, hai mươi bảy tuổi được phân
về thực tập ở lớp Tĩnh Thu tên An Lê, người cao lớn khỏe mạnh, trắng trẻo, sống
mũi vừa thẳng vừa cao, nếu cặp mắt sâu hơn một chút sẽ giống như người nước
ngoài. Tuy mắt An ê không trũng sâu, nhưng to, không phải là mắt hai mí khiến
mọi người phải chú ý, nhưng là ba bốn tầng, khiến các cô nữ sinh mắt hai mí
trong lớp phải nể phục.
Nghe nói bố của An Lê là ông gì đó ở Bộ Tư Lệnh bộ đội
tên lửa, bị liên lụy vì sự kiện Mười ba tháng chín [1'> cho nên
An Lê phải trải qua những ngày bất hạnh, nhưng về sau bố được giải oan, vậy là
đưa cô từ nông thôn về lại thành phố, vào đại học sư phạm L. Nhưng tại sao An
Lê vào khoa tiếng Nga thì chỉ có trời mới biết, bởi tiếng Nga lúc bấy giờ không
còn được trọng dụng.
Nghe nói, những ngày đầu giải phóng, học tiếng Nga trở
thành cao trào, rất nhiều thầy dạy tiếng Anh chuyển sang dạy tiếng Nga. Về sau
quan hệ Trung – Xô xấu đi, Liên Xô bị coi là “chủ nghĩa xét lại”, vì họ dám
“xét lại” chủ nghĩa Mắc - Lê nin. Những thầy giáo hồi xưa dạy tiếng Nga chuyển
sang dạy tiếng Anh.
Tĩnh Thu học trường Trung học số Tám cách thành phố
một con sông, qua lại không tiện. Không rõ Hội đồng giáo dục thành phố suy nghĩ
thế nào, điều mấy thầy dạy tiếng Nga về, trường trung học số Tám trở thành
trường duy nhất của thành phố K còn dạy tiếng Nga, chừng như năm nào khoa tiếng
Nga của đại học sư phạm L cũng có sinh viên về đây thực tập, vì ngoài trường số
Tám ra, chỉ có mấy huyện nữa còn dạy tiếng Nga.
An Lê nhờ có quan hệ của bố, cho nên không phải về
trường huyện. An Lê rất thích Thu, những lúc rỗi rãi đều tìm Thu chơi, dạy cô
hát bài hát tiếng Nga, Cây sơn tra là một
trong những bài hát đó. Hồi ấy, dạy bài hát tiếng Nga chỉ có thể làm lén lút,
vì những gì của Liên Xô đều bị cấm ở Trung Quốc, hơn nữa, trong Cách mạng văn
hóa những gì dính chút tình yêu đều bị coi là đồi trụy, sản phẩm của giai cấp
tư sản, bị cấm triệt.
Theo quan điểm thời đó, bài hát Cây
sơn tra bị coi là “nhạc vàng”, “tác phong không đứng đắn”, ca
từ đại ý hai thanh niên yêu một cô gái, cô gái này cũng cảm thấy cả hai đều
đáng yêu, không biết chọn ai, vậy là đi hỏi cây sơn tra. Lời ca cuối cùng:
Sơn
tra đáng yêu, hoa nở trắng cành,
Sơn
tra thân yêu, mi sao buồn thế?
Dũng
cảm nhất, đáng yêu nhất là ai?
Sơn
tra thân yêu, hãy bảo cho ta hay…>
Giọng hát của An Lê rất hay, đầy chất “Tây”, tự nhận
là “hát theo phong cách Ý”, thích hợp với những ca khúc loại này. Cứ mỗi Chủ
nhật, An Lê lại đến nhà Tĩnh Thu, bảo Thu kéo đàn accordéon, đệm
cho hai người cùng hát. An Lê thích nhất bài hát Cây
sơn tra vì bài hát rất hay, và vì cô cũng yêu hai người nhưng
không biết chọn ai…
Nghe ông Trương nói đến cây sơn tra, Thu bất chợt giật
mình, nghĩ rằng ông cũng biết bài hát đó. Nhưng rồi cô hiểu ra ngay, có một cây
sơn tra thật, hơn nữa lúc này trở thành “mục tiêu phấn đấu” của họ.
Ba lô đè nặng trên lưng, vừa nặng vừa nóng, Tĩnh Thu
cảm thấy lưng mình ướt đẫm mồ hôi, quai xách túi lưới đựng đồ lặt vặt tưởng
chừng như hằn sâu vào lòng bàn tay, tay trái chuyền sang tay phải, tay phải lại
chuyền sang tay trái.
Vào lúc Thu cảm thấy không cố nổi, chợt nghe thấy ông
Trương nói:
- Đến cây sơn tra rồi, chúng ta ngồi nghỉ một lúc.
Tất cả cùng nghe thấy, giống như đám tử tù nhận được
lệnh đại xá, thở phào, ngồi vật xuống, không kịp trút bỏ ba lô.
Nghỉ một lúc mọi người mới carmt hấy tỉnh táo. Anh cán
bộ Lí hỏi:
- Cây sơn tra đâu?
Ông Trương chỉ tay ra phía xa:
- Nó kia.
Tĩnh Thu nhìn theo tay ông Trương, trông thấy một cái
cây cao chừng sáu, bảy mét, không có gì đặc biệt, có thể vì trời còn lạnh,
không những cây không có hoa trắng, ngay cả lá cũng không xanh tốt. Thu có phần
thất vọng, hình ảnh cây sơn tra trong bài hát mà Thu hình dung rất đẹp, rất
giàu chất thơ. Mỗi lần cô nghe thấy bài hát ấy, trước mắt như hiện lên bức
tranh: có hai chàng trai tuấn tú đứng dưới gốc cây chờ người yêu. Cô gái kia từ
trong sương mù chạy tới. Nhưng khi đến gần, cô bỗng đứng lại, trốn vào một chỗ
không để hai chàng trai trô
