ược ít ngày thì về phép, cưới vợ. Năm sau về hẳn nhà, tham gia hội đồng

nhân dân xã, làm phó chủ tịch uỷ ban, khoá này lên chủ tịch.

- Nhưng còn cô

Phượng…

Ông Mải hiểu ngay

là Cải muốn hỏi cô Phượng bây giờ có tham gia công tác gì ở xã, liền nói:

- Những năm nam

giới đi hết thì đàn bà, con gái phải đảm đang, chứ khi đàn ông đã về lại làng,

còn sao bắt đàn bà vác tù và hàng tổng nữa. Để chúng nó sinh nở, nuôi con, tề

gia nội trợ chứ.

Nghe ông Mải nói,

Cải cứ thấy mung lung thế nào, bảo rằng tiếc cho Phượng đang phấn đấu nhiều

triển vọng thế mà bỗng chốc như quả bóng xì hơi, cũng không phải; bảo Phượng

như thế là đã làm tròn vai trò của người phụ nữ thời loạn lạc, cũng không hẳn

đúng. Thôi hãy nghe cho tường ông Mải đang định nói gì về cái tay Thuật, chồng

Phượng đã. Cải lướt nhanh trong đầu những cuộc hội ý thường trực, hoặc làm việc

với trưởng ban tổ chức về tình hình cán bộ lãnh đạo ở các xã, rồi nói:

- Có. Hôm trước

họp, con có nghe bác Thìn, trưởng ban tổ chức huyện uỷ, nói đến cái nhà mới xây

đẹp lắm của ông Thuật. Có thật là to nhất xã không hả ông?

- Nếu nói về hàng

cán bộ thì đúng là to nhất, nhưng so với cả xã thì cũng còn mấy nhà nữa to đẹp

hơn, chứ không riêng nhà Thuật. Nhưng cái chính là xây nhà từ nguồn thu nhập

nào thôi.

- Ý ông muốn nói

là…

- Thế sau ý kiến

của anh Thìn, có ai nói gì nữa không?

Cải thật thà:

- Thực ra, hôm ấy

bác Thìn nói việc Thuật lên nhà mới khi cuộc hội ý thường trực đã tàn, nên cũng

chỉ nghe xong để đấy, không ai nói gì nữa.

Ông Mải đúng là

một lão già nằm thùng trấu biết chuyện kinh kỳ, thông tỏ khá nhiều chuyện riêng

tư của mấy vị lãnh đạo chủ chốt huyện:

- Tôi biết mà! Có

ông Trường ở đấy, đố ai dám bới ra. Một người dảo hoạt, khôn ngoan như ông

Trường, đời nào lại để người khác lật áo ông anh vợ mình lên. Anh còn nhớ hôm

nọ ở trên huyện uỷ, lúc tôi mới bước vào, vừa cất lời, ông ấy đã xô ghế đứng

lên, nói như đuổi tôi về không? Đuổi thì đuổi chứ làm sao tôi phải sợ. Tôi là

đảng viên, lên gặp lãnh đạo huyện để phản ảnh cái hay, cái dở dưới cơ sở, chứ

rêu rao bêu riếu ai ngang đường ngõ chợ mà bảo thiếu ý thức. Chẳng qua là ông

ấy sợ tôi nói toạc cái việc xây nhà của ông anh ra trước đông đủ thường vụ, thì

ông em cũng hết đường mà che chắn.

- Nhưng sự thực

cái việc ông Thuật xây nhà là thế nào, hả ông?

- Có mà xây thì

mọi người đều mừng cả chứ sao. Nhưng đằng này, một dinh cơ rộng hàng sào, nhà

trên nhà dưới, phòng khách, phòng ngủ của vợ chồng, con cái đều riêng biệt, lại

thêm gian thờ chỉ hương án, bài vị, bát nhang, con nghê đã có giá tiền trăm.

Hỏi chỉ làm ruộng, với vài cái đồng bạc lương chủ tịch xã, có tài thánh cũng

không thể làm được như thế. Chưa hết, còn ba gian nhà dưới xây cả phòng tắm,

nơi đun bếp và để đồ ăn thức đựng. Rồi bể nước, tường hoa, sân gạch, lối đi,

đều xây gạch, thôi thì từ trong nhà ra đến ngõ không chỗ nào phải bước chân đi

trên đất.

Thực Cải cũng đi

nhiều, từng ở đoàn kiểm tra, thanh tra tham ô, trộm cắp nơi này nơi kia, hồi

còn ở ban kinh tế tỉnh, nhưng chưa từng thấy chủ tịch, hay bí thư, chủ nhiệm xã

nào lại mỗi việc xây nhà đã khoe khoang, hợm hĩnh đến thế. Dẫu từ sau ngày giải

phóng miền Nam, một số người không biết bằng cách nào mà giàu lên nhanh thế,

cũng mua sắm sa lông, ghế tựa bọc da, hôn đa xe máy, nhà xây mặt đường. Nhưng

đấy phần nhiều là người có chức có quyền trong cơ quan nhà nước, còn ở xã mà

xây nhà to rộng khang trang thế, có lẽ hiếm thấy chủ tịch xã nào được như vậy.

Cải nghe ông Mải nói mà thực sự chưa hiểu Thuật lấy ở đâu ra tiền xây nhà khang

trang thế, chỉ riêng vật liệu có lẽ phải tới mấy vạn viên gạch. Lại còn xi

măng. Lấy đâu ra nhiều thế. Trong khi xi măng mua từ một tạ trở lên đã phái có

phiếu uỷ ban huyện phân phối, chứ cửa hàng vật liệu kiến thiết tiếng là bán sắt

thép, xi măng nhưng số lượng chừng ấy lại không có quyền.

Nghe Cải giãi bày

uẩn khúc, ông Mải bảo:

- Hợp tác xã này

có những bốn khẩu lò, mỗi đợt cho ra lò sáu vạn viên gạch. Trước mỗi tháng giao

cho nhà nước từ ba đến năm vạn viên, chưa kể dành lại một, hai vạn bán ưu tiên

cho đối tượng chính sách và hộ gặp khó khăn. Nhưng từ ngày tay Lận, em trai

Thuật, lên thay thằng Điền nhà này làm chủ nhiệm, thì cái khoản gạch giao cho

nhà nước chẳng hiểu sao không thấy huyện điều đi nữa, mà để cả lại cho xã phân

phối. Nhưng cũng chẳng biết xã phân phối thế nào, mà những gia đình thương

binh, liệt sĩ làng này từ năm ngoái đến nay chưa nhà ai biết viên gạch nung của

xã dầy mỏng, vuông tròn ra làm sao. Đến như nhà ông Tộ xóm Đông, hai con liệt

sĩ, nhà giờ còn hai ông bà với thằng út, thế mà vợ chồng thằng rể trưởng ở

ngoài phố mấy lần về xin xã cho mua vạn gạch xây cho ông bà gian nhà để cuối

năm cưới vợ cho em, mà đã được đâu. Trong khi đó, cán bộ xã thì ngoài ông

Thuật, còn những mấy ông nữa xây nhà, cũng đều là gạch của hợp tác cả. Thế nên

dân người ta chán, đòi giải tán lò gạch, huyện đã biết chửa?

Nghe ông Mải nói,

Cải hiểu ngay là câu hỏi không hẳn dành cho riêng mình, nh