vuông, thì chính Trường, người có quyền hành cao nhất huyện vừa nói thế, khác

nào ký quyết định văn bản mồm cấp đất cho ông anh trưởng về đằng vợ rồi, còn gì

nữa mà hỏi. Quả là điều Thuật không thể ngờ. Trường không những đồng ý ngay,

còn khích lệ, bác cứ cho làm, dù là ngoại, vợ chồng em cũng đóng góp với bác

như là nội.

Dù là ngoại, vợ chồng em cũng đóng góp với bác như là nội,

quả là cô chú thật tuyệt vời! Thuật thập thững bước trên dẫy hành lang trước

cửa phòng Trường, trong đầu như ngân lên lời reo ca ấy.

Thật hiếm có buổi sáng hôm nào kỳ lạ như sáng hôm nay.

Đã vào hè mà trời lại cao xanh như sắc trời thu, làm mọi vật

dưới trần gian cứ nhờ nhờ ảo ảo.

Nắng cũng nhạt nhoà vàng vọt, không ra nắng hè chói chang,

cũng chẳng ra nắng thu vàng sắc cốm.

Nhưng Thuật cũng chẳng có thì giờ ngắm nhìn lâu trời đất,

bởi lòng đang hát ca buổi sáng thần tiên có bao điều kỳ lạ, với cả niềm vui và

nỗi buồn, diễn ra chỉ trong một căn phòng chưa đến hai mươi bốn mét vuông vừa

là nơi ở, nơi làm việc và tiếp khách của người đứng đầu chính quyền huyện, mà

trước đó chỉ hơn tiếng đồng hồ, khi chưa bước chân vào, Thuật còn lo ngay ngáy.

Thế nhưng chí mươi câu trò chuyện, hỏi han, mách nước, và cả vẽ đường cho hươu

chạy, Thuật đã thấy mọi lo toan phiền muộn đều nhạt nhoà mây khói. Chỉ còn lại

trong lòng tiếng ngân nga buổi sáng thần tiên với bao điều kỳ lạ, dẫu đất trời

sáng nay chẳng biết sắc hè hay sắc trời thu.

Người làng Phương Trà không mấy ai biết duyên cớ sao gần

đây, chính xác là từ ngày bị kỷ luật sạch trơn mọi chức tước trong làng ngoài xã,

Điền lại hay ra Phương Lưu, vốn là xóm trại lẻ, mới có tên gọi từ ngày thành

hợp tác xã đến nay. Có hôm Điền còn ăn cơm, ngủ ở ngoài đó, sáng hôm sau mới

về.

Đúng là “Không ưa thì dưa có dòi”, chứ thực ra Dậm, em vợ

Đĩnh ngoài xóm trại Phương Lưu, cũng không đến nỗi như lời qua tiếng lại chê

bai, dè bỉu, nuối tiếc, mai mỉa, ganh tỵ, thôi thì đủ cả, của mấy cô gái làng

Phương Trà. Dậm có dáng người thấp béo, nước da rắn rỏi, khuôn mặt đầy đặn, mấy

chấm tàn hương ở hai bên má tuy có làm cho làn da trên mặt chỗ sáng chỗ mờ,

không được hài hoà cho lắm, nhưng nhìn kỹ lại thấy nét hiền thục, dịu dàng hiện

ra sau những chấm tàn hương lấm tấm ấy. Những cô gái có khuôn mặt như thế, các

cụ bảo, để lại nhiều phúc hậu cho nhà chồng, nhất là về đường làm ăn, con cái;

nhưng lại hay gặp lận đận đầu đời. Chẳng biết có đúng. Nhưng nhìn Dậm vào thời

điểm hiện tại quả không sai. Dậm đã bước sang tuổi ba mươi, cái tuổi các cụ hay

bảo: “Trai ba mươi tuổi đang xoân; gái ba mươi tuổi đã toan về già”. Dậm chưa

già, nhưng cũng không còn non trẻ đối với cô gái ở một vùng quê có tập quán lấy

vợ lấy chồng từ khi mới nứt mắt.

Ở một vùng quê có tập quán lấy vợ, lấy chồng từ khi mới nứt

mắt, nên dẫu Dậm chưa già, thì cũng không còn là non trẻ so với nhiều cô gái

khác.

Nhưng công bằng mà nói, sự muộn mằn ấy không thuộc về cô con

gái hiền thục, dịu dàng, mà lại ở bà mẹ khó tính và “lạc hậu”, như anh con rể

Đĩnh có lần thuyết phục mẹ vợ không được, gắt lên thế. Bà cụ goá chồng sớm,

không có con trai, được hai cô con gái, thì cô chị lấy Đĩnh, còn mỗi mình Dậm,

bà cụ đã nói ra mồm là nhất định lấy rể, chứ không cho đi làm dâu nhà nào, dẫu

đó có là nhà ông hoàng bà chúa cũng mặc. Bà cụ lo còm cõi tuổi già trong cái

dinh cơ không đến nỗi rớt mồng tơi, nhưng cũng chưa vào loại có bát ăn bát để.

Bà cụ lo còm cõi tuổi già cũng còn một điều không lấy gì làm khó hiểu nữa, đối

với những người đã ở cái tuổi gần đất xa trời.

Thế nên, từ sau cái chết của ông Đang, bà cụ Dậm càng lo còm

coi tuổi già trong cái dinh cơ mà sự nền nếp hiện ngay ra từ cách chọn hướng

làm nhà. Mặc dù cô con gái đã bước sang cái tuổi “toan về già”, nhưng bà mẹ vẫn

giữ mực lấy rể chứ không cho đi làm dâu, dẫu anh con rể làm phó chủ tịch xã

không ít lần bảo mẹ vợ “lạc hậu”, bà cụ vẫn cứ như điếc đông điếc đặc, không để

vào tai lấy nửa lời.

***

Vậy mà bây giờ…

Chẳng lẽ bà cụ đã nhận ra một sự thật hiển nhiên ở làng, là cánh nam giới không mấy người còn nghĩ đến đận đi ở rể như “chó cui gầm chạn” nữa rồi sao. Vả cũng không mấy người làm cha, làm mẹ nào ở làng bây giờ còn nghĩ đến việc cho con cái đi ở rể. Đành rằng cái việc cưới dâu, hay gọi rể, cũng đều là chuyện dựng vợ, gả chồng cho con cái. Nhưng cái sự ở rể, dẫu sao vẫn có cái gì như anh nhà trai chịu nước nép với chị nhà gái, nên chẳng mấy ai màng. Vậy mà lại cứ bắt con gái tìm một người vừa đôi phải lứa, lại ở gần nữa, thì nội ở cái làng lấy vợ lấy chồng từ khi mới “nứt mắt” này, giờ đến bói không ra anh chàng nào tâm đầu ý hợp. Thế nên, phong phanh biết con gái với cái anh Điền người bên Phương Trà, trước có dạo làm chủ nhiệm hợp tác, lại bạn học với thằng Đĩnh, chồng con Lơm (tên cúng cơm của Liên bây giờ) hình như đã có ý tứ với nhau, bà cụ xem ra thay đổi cách nhìn nhận người chồng tương lai của cô con gái út. Còn Dậm cũng hay ra ngoài nhà chị gái hơn. Nhưng khác với những cô gái ở cái tuổi đang xoan vẫn “tư lệnh phòng không” mạnh mẽ và