g Lhundrup Daji chính là duyên, nếu Tsangyang Gyatso không yêu thích thảo nguyên Alxa bình yên, Ngài và Ngawang Lhundrup Daji đời này chắc chắn sẽ đi lướt qua nhau. Khi
Tsangyang Gyatso lần đầu đến Alxa, Ngawang Lhundrup Daji mới hai tuổi,
còn quấn tã lót, chưa hiểu sự đời. Tsangyang Gyatso ẵm bé trong lòng,
không biết mình sau này sẽ cùng bé kết nên mối duyên thầy trò sâu sắc,
cũng không biết đứa bé này lại là linh đồng chuyển thế của Đệ Ba Sangye
Gyatso, càng không biết bé sẽ vì Ngài viết một quyển “Bí truyện” ly kỳ,
giải thích cuộc đời như hoa sen của Ngài.
Những “nhân” này trồng
xuống vào lúc nào, Tsangyang Gyatso cũng không biết. Khi Ngài lần đầu
tiên đến Alxa Nội Mông Cổ, đã biết mình và nơi này có duyên xưa rất sâu, do đó Ngài ngừng phiêu bạt, an thân nơi đây, gặp gỡ vương gia và vương
phi A Bảo, thu nhận cao đồ Ngawang Lhundrup Daji, và bảo hộ tất cả sinh
linh ở đây. Khi đến, Tsangyang Gyatso chỉ biết nơi này sẽ là quê hương
thứ hai trong cuộc đời Ngài, nhưng chưa hề nghĩ, bản thân có một ngày
lại giống như lá rụng, yên tĩnh chết nơi đây.
Sau khi Kelzang
Gyatso tọa sàng ở cung Potala, Tsangyang Gyatso sống rất tự tại yên ổn Ở Alxa, Ngài ở nơi này hoằng dương Phật pháp, phổ độ chúng sinh. Còn
Ngawang Lhundrup Daji, đệ tử thủ tọa của Tsangyang Gyatso, cũng do Ngài
một tay đào tạo. Ngài từng tự gom mười ngàn làng bạc ròng, cử Ngawang
Lhundrup Daji đến Tây Tạng theo Ban Thiền học kinh. Sau khi Ngawang
Lhundrup Daji tu nghiệp trở về Alxa, liền được Tsangyang Gyatso xác định là linh đồng chuyển thế của Đệ Ba Sangye Gyatso, do đó ông trở thành vị Phật sống chuyển thế đầu tiên sinh ra ở Alxa. Những thành tựu của
Ngawang Lhundrup Daji, đều bắt nguồn từ ân sư Tsangyang Gyatso. Vì vậy,
trong “Bí truyện” ông viết, đối với các sự tích của Tsangyang Gyatso,
ông gần như là si mê.
Trong khoảng thời gian này, Tsangyang
Gyatso từ Alxa dời đến Enjianle[2'> thuộc hồ Thanh Hải sống suốt chín
năm. Mãi đến năm 1745, Ngài mới từ Enjianle hồ Thanh Hải trở về Alxa.
Tháng 10, Tsangyang Gyatso nhiễm bệnh, ngày 8 tháng 5 năm sau, Đạt Lai
thứ 6 Tsangyang Gyatso tọa hóa ở tu viện Chengqing[3'> của Alxa, hưởng
thọ sáu mươi tư tuổi. Năm 1747, nhục thân của Đạt Lai thứ 6 Tsangyang
Gyatso được dời đến bên hồ Gao’erlamu[4'> tu viện Zhaohua lập tháp thờ
cúng. Ngawang Lhundrup Daji xác định con trai của Trấn Quốc Công Alxa là linh đồng chuyển thế của Đạt Lai thứ 6, và đích thân đảm nhiệm kinh sư
giảng dạy giáo pháp. Khi Đạt Lai thứ 7 tám tuổi, Ngawang Lhundrup Daji
chủ trì nghi thức tọa sàng cho Ngài ở tu viện Zhaohua, lấy pháp danh
Thubten Gyatso[5'>, đó chính là Ôn Đô Nhĩ Cát Căn[6'> nổi tiếng của Alxa.
[2'> Ân Tiêm Lặc.
[3'> Chengqing (Thừa Khánh) và Zhaohua (Chiêu Hóa): hai trong tám chùa lớn của Alxa, Nội Mông Cổ.
[4'> Cáo Nhĩ Lạp Mộc.
[5'> Đồ Đăng Gia Mục Thố.
[6'> Ôn Đô Nhĩ: một họ của người Mãn Châu, Trung Quốc.
Chỉ một đoạn văn ngắn gọn đã kết thúc số mệnh mười năm sau của Tsangyang
Gyatso, trực tiếp phán định cái chết của Ngài. Đó là vì tất cả truyền kỳ của Ngài kiếp trước đều đã trải qua hết, năm tháng sau này yên ổn tự
nhiên, không có sóng gió, không có chìm nổi, bất cứ miêu tả nào cũng là
lằng nhằng, cũng trở thành phiền toái. Có lúc, thậm chí cảm thấy câu
chuyện sau hai mươi lăm tuổi của Ngài đều là dư thừa.
Tôi thậm
chí rất khó tưởng tượng, hai mươi lăm tuổi đến sáu mươi tư tuổi, trong
khoảng thời gian mấy mươi năm này, một vị tình tăng dựa vào cái gì để
không còn vương vấn tình duyên ngày qua nữa? Lẽ nào thơ tình chính Ngài
viết nên đều đã quên hết sao? Lẽ nào lời thề ước Ngài đã trao cho cô gái thuở mơ xanh ngựa gỗ đều quên hết sao? Lẽ nào lời thề non hẹn biển Ngài từng nói với cô gái Qonggyai cũng quên hết sao?
Nhiều câu thơ
tình sâu ý nặng như thế, Ngài đều quên hết sao? Ngài làm sao có thể
quên, trừ phi Ngài thật sự đã chết, trừ phi Tsangyang Gyatso dưới ngòi
bút của Nagwang Lhundrup Daji là giả, là một thế thân mơ hồ. Nhưng chúng ta nên tin tưởng, đây không phải là một nhân vật hư cấu, vì trong văn
của ông dù tràn đầy sự huyền ảo thần kỳ, nhưng cũng cho chúng ta chân
thực và an ủi. Nếu không có quyển “Bí truyện” ấy, có lẽ cuộc đời của
Tsangyang Gyatso thật sự đã vãn kịch vào hai mươi lăm tuổi, sau khi hạ
màn, câu chuyện nào sẽ tiếp diễn?
Là mơ, thì nên tỉnh lại; là
yêu, thì nên tiếp tục. Duyên khởi duyên diệt, xem như lâu dài, quay đầu
cũng chỉ là vội vã. Tsangyang Gyatso hai mươi lăm tuổi không chết, sáu
mươi tư tuổi rốt cuộc vẫn chết. Ngài tuy là Phật sống, có dung nhan
không già đi, nhưng tuổi thọ lại có hạn. Tsangyang Gyatso không thể sống dần đến già nua như Bành Tổ[7'>, lúc đó ngài có tồn tại hay không, đã
không còn quá đỗi quan trọng. Tu luyện nhiều năm kiến Ngài sớm đã kết
liễu tất cả nợ cũ nghiệt duyên, được dĩnh ngộ siêu thoát, đạt đến cảnh
giới niết bàn.
[7'> Bành Tổ: một nhân vật trong truyền thuyết Trung Hoa được cho là sống lâu đến nghìn tuổi.
Tsangyang Gyatso không phải đã chết, mà là đã tọa hóa. Tọa hóa là người tu hành
có căn cơ ngồi ngay ngắn a
