ĩ đến chuyện tìm một bạn đường khác để nương tựa.

Một ông chủ trại ở Manaccan, và một ông khác ở Gweek, miềnthượng lưu dòng sông đều muốn cưới bà nhưng họ không dám ngỏ ý. Cả hai người đềuđọc trong mắt bà cái ý chí cương quyết cùng như lòng kiên trung, họ biết rằngbà luôn luôn thuộc vào một người đã khuất và họ biết rút lui trước khi ngỏ ý đểkhỏi bị bẽ bàng.

Công việc đồng áng khó nhọc vượt quá sức bà. Bà vẫn cố gắngvượt mọi trở ngại, chứng tỏ can đảm có thừa, trong suốt 17 năm ròng góa bụa. Nhưngsức người có hạn: bà không vượt nổi thử thách sau cùng nên đã ngã quị xuốngluôn.

Mẹ Mary đau liệt giường. Gia súc giảm trong trại, lại gặplúc thời tiết xấu, giá gà, trứng thì rẻ mạt, tiền kiếm khó khăn hơn. Trong vùngvà miền lân cận tình trạng cũng tương tự. Trong các nông trại nhiều người gầnchết đói. Bệnh dịch súc vật nổi lên hoành hành các vùng quanh đó. Người takhông biết đó là thứ dịch gì và cung cách chạy chữa thế nào, vì thế dịch càng dữdội. Nó tàn phá tất cả những gì nó gặp như một cơn lạnh trễ tràng đến sát mùavà khi nó biến mất đã để lại sau lưng sự chết

chóc kinh hồn.

Ðó là một thời gian đầy lo lắng cho mẹ con nàng. Họ buồn rầunhìn gà vịt mình gia công chăm nuôi nhuốm bệnh và lần lượt chết. Ðến con bò concũng ngã xuống giữa đồng. Nhưng điều làm cho họ đau đớn nhất là cái chết củacon ngựa cái, nó đã làm lụng với họ suốt hai chục năm ròng. Chính trên lưng rộngvà rắn chắc đó, Mary đã tập cưỡi ngựa lần đầu…

Một buổi sáng, con ngựa nằm xuống vĩnh viễn, đầu vẫn còn gốilên chân cô chủ trẻ. Một nấm mộ được đào ngay dưới gốc cây táo. Sau khi chôncon vật trung thành, mẹ con nàng đau xót thấm thía: từ nay họ làm sao ra chợ mỗituần?

Mẹ nàng bảo con gái bằng giọng buồn rầu:

- Hình như có cái gì trong mẹ đã ra đi, đã bị chôn cùng conNell đáng thương rồi, Mary ạ! Mẹ chán nản, không thiết gì nữa cả, mẹ mỏi mệt vôcùng…

Mary nhìn kỹ mẹ: nàng hoảng hốt thấy mẹ như già thêm 10 tuổitrong khoảnh khắc, mặt tái xanh, quầng mắt thêm sâu, bà lảo đảo phải tựa vàocon cho khỏi ngã trong đoạn đường từ gốc táo vô nhà. Nghe con gái định mời bácsĩ, người mẹ tỉnh táo trả lời:

- Trễ lắm rồi, Mary ạ! Đã 17 năm rồi…

Lần thứ nhất bà khóc thổn thức. Lần thứ nhất bà khóc trước mặtcon gái. Mary chưa hề thấy mẹ khóc bao giờ.

Khi Mary ngồi cạnh viên bác sĩ - người đã đỡ nàng trong khimẹ nàng sinh – ông ta lắc đầu, cất giọng rầu rĩ bảo nàng:

- Ta cho con biết nguyên do: mẹ con đã phung phí sức khỏe từkhi cha con nhắm mắt. Giờ đây bà khó lòng mà gượng nổi. Ta lo quá, Mary ơi!

Chiếc xe chở cả hai người trở về trên con đường ngoằn ngoèo.Một bà láng giềng chờ tận cửa, vẻ nóng nảy của bà làm cho Mary và bác sĩ cảm thấyđiềm xấu đang chờ họ.

- Mẹ cháu yếu quá. Bà vừa ra khỏi cửa thì run lên, mắt lạcđi, ngã gục xuống. Chúng tôi đã vực bà lên giường, nhưng…

Bác sĩ xua những kẻ tò mò vây quanh cửa, bước vào nhà. Saukhi khám kỹ bệnh nhân, ông nói với Mary:

- Mẹ con bị sung huyết, nhưng bà còn thở đều. Ta rất sợ cơnsung huyết bất ngờ đáng sợ này.

Rồi ông thấp giọng xuống, như cốt nói với chính mình:

- Sao mãi đến bây giờ nó mới phát ra, sau bao nhiêu năm khónhọc? Chỉ có Trời và có lẽ - cả bà ấy, biết rõ mà thôi! (Ông cao giọng lên:)Mary! con phải tỏ ra xứng đáng với mẹ con. Chỉ có con có thể giúp mẹ con vượtqua cơn thử thách đáng lo này. Chỉ có con thôi!

Suốt sáu tháng liền, Mary tận lực săn sóc mẹ. Mẹ nàng trảiqua cơn bệnh đầu tiên – mà cũng là cuối cùng - của đời bà. Mặc dù được con gáivà bác sĩ tận tình chăm sóc, cơn bệnh không lui. Hình như bà không thiết sống nữa.Bà mong một sự giải thoát và mong nó đến mau hơn.

Bà bảo con, giọng âu yếm:

- Mẹ không muốn con sống khó khăn, cực nhọc như mẹ đã sống.Hại cả thể xác lẫn tinh thần. Khi mẹ chết rồi không còn gì giữ con lại Helford.Hãy đến sống với dì Patience ở Bodmin.

Mary quả quyết rằng mẹ nàng không thể chết được, rằng nàng cầncó mẹ cũng như mẹ cần nàng. Bà sẽ vượt qua… Nhưng vô ích. Bà đã nhất định nhưthế và không hề đổi ý. Mary nói với mẹ:

- Con không bao giờ rời nông trại. Con sinh tại đây cũng nhưcha con. Dòng họ Yellan của chúng ta phải ở đây! Sự nghèo khổ vất vả không làmcon sợ. Cũng như sự suy sụp của nông trại… mẹ đã ra công trong 17 năm trời, tạisao con lại bỏ nó khi mẹ không còn sống nữa? Con mạnh khỏe, con có thể làm việcnhư một người đàn ông, mẹ thấy mà!

- Ðời sống này không thích hợp với một thiếu nữ như con. Mẹnàng nói như một lệnh - Nếu mẹ đã chịu đựng lâu nay đó là vì hai người thân yêucủa mẹ: con và cha con. Khi một người đàn bà làm việc cho ai, họ thỏa mãn vàyên lòng, có can đảm. Nhưng nếu làm cho chính họ lại là một việc khác. Lòngmình khó thỏa mãn con nên nghe lời mẹ!

- Con làm gì ở thành phố? Con chỉ quen và chỉ ưa sống như thếnày, cạnh dòng sông, không ưa thay đổi. Con sẽ sung sướng ở đây với vài con gàcòn lại, với con ngựa già, với cỏ trong vườn và chiếc thuyền trên sông. ÐếnBodmin với dì con, con sẽ làm gì? sẽ ra sao?

- Một cô gái không thể sống đơn chiếc một mình. Con sẽ trởthành quái dị hay hư hỏng. Hãy nghe mẹ! Sự cô đơn là một cái gì đáng sợ nhất. Rồicon