ác nước chư hầu đối với Bá vương như thế nào.

Bọn quân canh nói :

– Chư hầu đều đến bái yết Bá vương , duy có vua nước Hàn là Cơ Thành vì đến chậm lại để Trương Lương theo phò Hán vương vào Bao Trung, nên Bá vương truyền chém đầu, đưa linh cữu về nước cách đây vài hôm.

Trương Lương hay tin như sét đánh bên tai, tay chân bủn rủn, vội vàng chạy vào phòng, suốt đêm khóc sướt mướt, nước mắt ướt đầm cả gối.

Sáng hôm sau, Trương Lương cáo từ Hạng Bá, trở về Hàn quốc.

Hạng Bá nóí :

– Lâu nay bận rộn viẹc nước, tuy gặp nhau nhưng chưa bao giờ được cùng nhau tâm sự. Vừa rồi, tôi sai người đón Tiên sinh đến dây cốt để thỏa tình hoài mộ, sao Tiên sinh vừa đến lại đã giả biệt ?

Trương Lương đáp :

– Vừa rồi tôi nghe Hàn Vương bị Bá vương giết chết, chỉ vì tôi theo Hán vuơng vào Bao Trung. Tình vua tôi rất nặng xin hiền huynh cho tôi về nước, khóc cho Hàn vương rồi sẽ trở lại đây bái yết.

Nói dứt lời , hai dòng nước mắt chảy xuống đọng trên má .

Hạng Bá cảm động không dám ngăn, chỉ hẹn sau một tháng sẽ cho người đến đón.

Trương Lương ra đi… buồn bã về đến nước Hàn vào tiếp kiến cac vị công tử, rồi ra trước mộ Hàn vương làm lễ,

rồi khóc và than rằng :

– Chúa công ôi ? Ðể cho Hạng Vũ hại Chúa công thật là tội của Lương này. Nếu Lương này không báo thù được cho Chúa công xin muôn kiếp không làm người.

Than rồi lại khóc. Các công tử xúm lại khuyên giải mãi, Trương Lương mới chịu gạt lệ trở về thăm gia quyến.

Ðược vài hôm, Trương Lương lại thu xếp hành trang ra đi. Quê người cảnh lạ, non nước đìu hiu, lòng buồn bả khôn khuây.

Vừa đi được mấy ngày , bỗng gặp người nhà của Hạng Bá sai đến đón .

Trương Lương nghĩ tình bạn, không nỡ từ chối, trở lại nhà Hạng Bá.

Hạng Bá thấy Trương Lương buồn rầu, ân cần hỏi :

– Tiên sinh định đi đâu mà có vẻ buồn bả như thế?

Trương Lương thản nhiên đáp :

– Bấy lâu vì nước quên nhà, tuyết sương chẳng quản. Nay cố chủ đã mất, thân hèn lại nhiều tật, chẳng mong gì ở cõi đời này nữa ; vì vậy muốn học thuật huyền vi của Lão Tử , theo lối phóng đãng của Trang Chu, hái rau vi theo Bá Di . Thúc Tề, rửa tai trâu học đòi Hứa Do, Sào Phủ chán vòng danh lợi, tìm thú sơm lâm, phú quý vinh hoa không dám nghĩ tới , hiền huynh đã là bạn , tôi chẳng dám giấu.

Hạng Bá biết không thể đem giàu sang làm vui Trương Lương được, nên chỉ xin lưu lại vài tháng để thỏa tình ngưỡng vọng.

Môt hôm , Hạng Bá vào chầu , Trương Lương ở nhà một mình đi bách bộ , đến một vườn hoa thấy có một tòa lâu đài tường cao, cửa rộng, cỏ hoa man mác trên có đề bốn chữ “Vạn quyển thư lâu ” .

Trương Lương lần vào. Trong thư lâu có nhiều phòng, nhưng đặc biệt nơi phòng chính trang hoàng đồ sộ , án thư ở giữ muôn vẻ trang nghiêm. Cách tường, một giá sách dể toàn trúc giản đời cổ . Một bên có để những văn thư rất nhiều. Trương Lương mở ra xem thì thấy đó là những tờ sớ tấu của sáu nước, những lời biểu của bá quan, vì Hạng Bá làm Thượng Thư lệnh nên các văn thư đều phải kiểm duyệt trước rồi mới đệ trình lên Bá vương.

Bản chính đem vào triều bản sao để ở nhà.

Trương Lương đọc qua mọt loạt thấy những tờ biểu ấy có tờ cũng hay, có tờ cũng dở có tờ lại toàn là lời sàm nịnh, nói chung là không có gì xuất sác. Bỗng Trương Lương rút đến tờ biểu sau cùng, xem qua , trát mồ hôi ướt áo .

Tờ biểu ấy như vầy :

” Tôi nghe nói trị thiên hạ tối thiểu phải có hai điểm . Thế và Cơ . Thế là xét điểm thực hư lượng sức mạnh, yếu. Biết mình, hiễu người, ấy là nét cần bàn để trị thiên hạ . Nếu chỉ lấy sức mạnh hoành hành chẳng qua là một cơn gió lốc, cây cỏ tuy ngã rạp xuống, nhưng chẳng bao lâu sau sẽ đứng dậy chơm chởm như muôn ngàn mũi giáo chống lại uy vũ.

Cơ là hiễu rõ sự hưng vong , xét cơ trị loạn , nếu không biết đến cơ , chẳng qua là nhóm giặc cỏ nổi lên , bạo phát bạo tàn , lâu dài sao được ?

Nay Bệ hạ tuy làm vua Quan Trung nhưng lòng người chưa phục . Dân chỉ sợ uy mà không mến đức. Trong vũ trụ , không có gì mạnh mà không đến lúc suy yếu . Cơn bão tố khủng khiếp kia , có thể xô tường, trốc đá nhưng rồi cũng phải dứt. Cái gì biểu lộ ra ngoài, cái ấy chói v vong . Ngược lại cái gì i •v , cái ấy lâu mất. Tỷ như lòng oán vọng của dân chúng, tuy không phát lộ , nhưng tồn tại mải trong lòng, khó mà tẩy sạch . Ðã uy rồi đến lúc phải khuất , đã mạnh rồi tất có lúc phải yếu . Nếu không thấu nghĩa chữ “cơ” làm sao có thể trị thiên hạ ? Tôi thấy vậy mà lo cho Bệ hạ đó .

Như Hán vương khi ở Sơn Ðông tham tài hiếu sắc mà lúc đến Quan Trung thấy của không màng thấy sắc không lụy , thi ân bố đức, khiến cho dân Tần cảm mến , đó chẳng phải là kẻ hiểu được chữ “cơ” và chữ “thế” trong thiên hạ ư ?

Nếu Hán vươngg thừa cơ xướng khởi , lấy lòng dân làm sức mạnh , lợi dụng cái yếu của Bệ hạ để làm cái mạnh của mình , có phải là lập được cái “thế” trong thiên hạ không ?

Cứ xem như việc đốt Sạn Ðạo để Bệ hạ khỏi ngó về phương Ðông . Tam Tần không có ý phòng bị về đất Hán , rồi đem quân Ba Thục về lấy Quan Trung là hiễu “thế” và biết “cơ” trong thiên hạ lắm !

Hán vương là kẻ đối thủ của Bệ hạ mà Bệ hạ không thấy cái nguy hiểm ấy , tướng sĩ chỉ biế