. Thế nhưng, từ những dấu tích xa xưa đã xuyên qua
thời gian, vẫn còn nghe thấy thanh âm huyên náo nơi phố chợ, những câu
từ dung dị ấy cứ xoay vòng bên miệng giếng, đi cùng mỗi sớm sớm chiều
chiều. Hàng trăm năm, nghìn năm trôi qua, có rất nhiều thương gia Huy
Châu về quê uống một ly rượu sinh mệnh máu hòa lẫn rượu, tưởng nhớ ân
tình của nước, nghĩa lớn của nước. Họ từng rũ bỏ một phần lớn thời gian ở quê nhà, nên phải tìm lại trong dòng nước mát của giếng xưa.

Những hạt bụi lướt qua ánh nắng mặt trời, khe khẽ rớt xuống, lại lần nữa
khiến dòng suy tưởng lắng đọng đến mức trong vắt. Từ đường ở Huy Châu là thánh điện của tông tộc, nối liền tình quê khó dứt của người Huy Châu
với những quy ước làng xã trang nghiêm. Tòa kiến trúc thần thánh đó cất
giấu lịch sử gia tộc của người Huy Châu, bảo tồn những lời dạy của thánh hiền đi trước. Nó cũng từng già nua trong lặng lẽ, nhưng mỗi một thịnh
suy đã qua đều xứng đáng để trăm đời hậu thế học hỏi.

Ngước trông mái hiên chót vót cứng cỏi của từ đường, dường như ở đó chứa đựng một
sức mạnh to lớn xiên thẳng tận trời cao, đo lường sự lâu dài và sức nặng của văn hóa gia tộc Huy Châu bằng một phương thức trầm lặng. Bước qua
bậc cửa gỗ cao cao đó, va phải những môn thần uy vũ, khiến người ta
không khỏi nghiêm trang kính cẩn. Những vòng khoen trên cánh cửa bị năm
tháng làm hoen rỉ, dường như đang khóa chặt nhân quả của ai trong vô
hình. Đứng giữa sảnh đường tĩnh mịch, nhìn người đời này và người xưa
đối diện nhìn nhau, nghe những lời đối thoại bằng tâm linh của họ.

Khoảnh khắc đó bạn mới hiểu rằng, người xưa và người nay không hề có khoảng
cách, cho dù thời gian đã qua lâu nhưng vẫn để lại dấu ấn, mà người Huy
Châu lại phỏng theo những dấu ấn này để bảo tồn những phong tục tập quán cho đến ngày nay. Họ dùng các phương thức mộc mạc như giấy dán màu, bộ
đèn đục lỗ, xiếc chồng người, múa rồng… để cúng tế tổ tiên, giữ một lòng tôn kính với thánh hiền, một tình yêu nhiệt thành với gia tộc, tiễn đưa buổi tịch dương của thời viễn cổ, chào đón ánh bình minh của thời đại
ngày nay.

Đi trên những con đường lát đá xanh nhỏ hẹp, ánh mặt
trời rơi rớt trên góc thềm đã mài sáng những ký ức mơ hồ. Một sân khấu
kịch nằm vắt qua làn khói xanh lượn lờ, lặng lẽ nói cho người đi đường
biết nó đã từng hoa lệ ra sao. Đây là sân khấu kịch Huy Châu, sinh
trưởng trong dân gian, lưu truyền trong dân gian, cũng tỏa sáng trong
dân gian. Sân khấu của người Huy Châu được dựng lên vào dịp hội hè, dâng rượu lên thần linh, cúng tế và một số ngày lễ tết đặc biệt.

Kiến trúc của sân khấu đa phần đơn giản, khán đài làm bằng gỗ, ván sàn cũng
bằng gỗ, thêm vài hình vẽ màu, gửi gắm sự đơn sơ giản dị của văn hóa Huy Châu. Chiêng trống và nhị hồ vang lên mở màn dạo đầu trang nhã đưa
tình, trên sân khấu tiếng ca khe khẽ, điệu múa chầm chậm, dưới sân khấu
biển người sục sôi. Những nghệ nhân đó mỗi khi lên sân khấu sắm vai công hầu khanh tướng đều tô vẽ kỹ lưỡng, diễn những màn bi hoan ly hợp của
người khác. Mà khán giả dưới sân khấu cũng chăm chú tập trung, thưởng
thức những buồn vui mừng giận của người đời.

Chẳng ai là vai
chính, họ chỉ là nhân vật làm nền cho một hí khúc, bày tỏ nỗi lòng
thương cảm và hạnh phúc mà thôi. Và ai cũng đều là vai chính, trên sân
khấu đời người hỗn tạp, diễn trăm vị cuộc sống, nhân tình ấm lạnh. Huy
kịch chất phác mà tròn trịa mang theo hương thơm của bùn đất núi sông,
bằng nghệ thuật dân gian và phong tục thú vị độc đáo, hát trên khắp các
cao lâu sơn thủy của Giang Nam, cũng diễn xướng trên mọi ngóc ngách
đường phố của Huy Châu. Rất nhiều giai đoạn của đời người đều bắt đầu
trong một màn kịch này và kết thúc trong một màn kịch khác.

Giữa
tháng năm âm thầm mải miết trôi, không hay là ai đã làm đổ nghiên mực
cổ, nhuộm cả một vùng Huy Châu rộng lớn, khiến non nước như thêu như gấm thấm đẫm trong thủy mặc ẩm ướt. Men theo dòng chảy, ngược lại dòng lịch sử lâu đời của Huy Châu cổ kính, còn có vô vàn phong tục dân gian phong phú sắc màu của nơi đây, khiến ta thu hoạch được một niềm vui thực thụ
trong cuộc đời rộng lớn này.

Khi dòng suy tưởng sáng suốt xuyên
suốt lãnh địa tinh thần, bước chân của người khai phá càng lúc càng đến
gần, Huy Châu cổ kính không còn là một bức tranh thủy mặc treo trên bức
tường Giang Nam nữa. Nó phô bày phong thái thuần hậu tự nhiên với toàn
thế giới bằng sự phồn vinh thịnh vượng của một dân tộc, để lại những gợn sóng lăn tăn mỹ lệ trong lòng muôn vàn chúng sinh.

Năm tháng Ô Trấn

Dường như có một khoảng thanh xuân ẩm ướt đã lãng quên ở Ô Trấn của Giang
Nam, còn có những dĩ vãng đã qua cần dịu dàng nhớ lại. Thế là sẽ nhớ đến Giang Nam trong hoa hạnh mưa khói, nhớ đến miền sông nước xanh biêng
biếc trong gió xuân. Nhiều năm về trước đã từng thong thả đợi chờ, nhiều năm về sau vẫn bình thản kiếm tìm. Chỉ một cái quay người vô tình, cô
gái tay cầm chiếc ô giấy dầu, lòng nặng nỗi u sầu, nhẹ nhàng bước đi
trên con ngõ nhỏ, đi đến cây cầu mơ mộng, bước vào trong câu chuyện của
tháng năm