Con đường đất đỏ nối liền chợ Long Kiểng với bến đò
(cũng mang tên Long Kiểng) phơi mình dưới nắng mai đẹp như một dải lụa
dài màu gạch cua.
Hai bên đường nhà cửa lưa thưa, các cánh đồng xen lẽ bưng rạch xanh um. Đâu đó một con cu đất đậu trên nhanh bần cất tiếng gáy dõng
dạc như khuấy động bầu không khí êm ả của đồng quê. Thỉnh thoảng một
chiếc thổ mộ chạy lốc cốc suốt quãng đường dài. Đến cầu Rạch Đỉa, cuộc
sống có phần nhộn nhịp hơn. Từ xa, khách đã nghe tiếng "xình xịch" của
nhà máy xay lúa, một làn khói đen bốc lên, lơ lửng giữa vòm trời xanh
lơ. Xe qua cầu, khách liếc nhìn nhà máy rõ hơn. Nhà máy nằm sát bờ rạch
ngay ngã tư sông, tàu thuyền qua lại tấp nập. Gần chục xuồng tam bản
chen chúc dưới bến, kẻ vác lúa lên, người khuân gạo xuống. Dưới bóng cây bần, chị bán "sương sâm, sương xáo" cùng đám nhỏ bán bánh cam, bánh
còng tranh nhau mời mọc...
Sáng nay Hai Vĩnh ăn mặc tươm tất hơn mọi ngày, chiếc áo sơ mi kaki trắng có cầu vai- kiểu mới vừa tung ra vào đầu năm 40- đặt may tại tiệm lớn ở đường Lefèbive, dân đọc là Lơ-pheo bên chợ Cầu Ông Lãnh,
giúp anh có phần bảnh trai hơn. Chị bán sương xâm nheo mắt tán một câu:
- Bữa nay, thầy Hai sáng trưng hè!
Đám trẻ bán bánh đảo mặt nhìn Hai Vĩnh, trầm trồ chiếc áo mới:
- Thầy Hai có áo sơ mi "chiếng" quá!- Hai Vĩnh là một thanh
niên khoảng hăm lăm, to cao, mặt vuông, trán rộng, mắt sáng, nghiêm
nghị, nói năng nhỏ nhẹ...
Hai Vĩnh vuốt áo, nói cho qua chuyện:
- Có cũ có mới chớ bà con!- Anh vui vẻ pha trò: Sách có câu "Không chùi để vậy lu ly, chùi ra tỏ rạng, thua gì... chúa ôn"!
Nói xong, anh đi thẳng lên nhà máy, sợ nán lại, thiên hạ sẽ
biết vì sao hôm nay anh diện như vậy. Bí mật của anh chỉ có hai người
biết mà thôi, đó là anh và người anh thầm yêu trộm nhớ: cô Tư Xóm Cỏ.
Mỗi tháng, cô Tư Xóm Cỏ chỉ đi chà gạo có một lần, thường là ngày mười
bảy "nước nhảy khỏi bờ". Vào những ngày mười bảy ấy, tình cảm của Hai
Vĩnh cùng tràn bờ như con nước rong Rạch Đỉa.
Cuộc đời làm công tối tăm, bụi bặm của anh có được một chút
ánh sáng kể từ ngày ấy. Niềm vui khó tả đó chính là mối tình đầu. Anh
nhớ mãi buổi gặp gỡ đầu tiên. Cũng trên bến này, vào một ngày nước lớn
ngập cầu. Nước lớn bao giờ cũng gieo vào lòng người cảm giác tươi mát dễ chịu, nước lớn che những bãi bùn dơ bẩn hôi hám, nước lớn kéo theo làn
gió làm ngả nghiêng các đọt bần, thổi sạch lớp bụi dày đóng trên nóc nhà máy. Anh đang ngồi trên bến nước, rửa mặt, rửa tay, nghe nước mát thấm
vào da thịt mà liên tưởng tới những lu đầy nước mưa, những bồ đầy lúa,
những khạp đầy gạo với những ví đầy tiền. Bỗng một cô gái thật đẹp,
không rõ từ đâu tới hiện ra, bất ngờ như trong chuyện cổ tích. Cô nàng
ghim mũi tam bản ngay về phía anh. Nước da cô trắng ngần, chiếc áo bà ba hàng màu tím hoa cà càng tôn sắc mơn mởn. Hai Vĩnh nhanh tay chụp mũi
tam bản ghì lại, giúp cô gái cắm sào cập bến. Chợt thấy mình nhìn lom
khom một cách khiếm nhã, anh cất tiếng chào:
- Cô không phải dân Tân Quy? Chắc cô ở bên kia Rạch Ong lớn.
Cô gái có vẻ ngạc nhiên thích thú:
- Làm như anh biết hết con gái ở đây!
- Cô nói đúng. Bởi trong xã Tân Quy chỉ có một cái nhà máy duy nhất này- Vừa nói, Hai Vĩnh vừa bê mấy bao cà-ròn lúa lên sân nhà máy.
- Cám ơn anh- Cô gái phe phẩy chiếc nón lá khiến mớ tóc tơ rung rinh trên gương mặt trái xoan.
- Ơn nghĩa gì!... Nhưng cô chưa trả lời câu hỏi của tôi- Hai
Vĩnh tiếp tục ngắm cô gái. Mồ hôi dán chặt lưng áo cho thấy đôi vai
tròn, bộ ngựa nở, eo lưng thon, cặp chân dài dưới lớp lãnh đen...
Cô gái cười để lộ lúm đồng tiền:
- Anh tò mò quá!
Hai Vĩnh hơi ngượng, tìm cách nói cho xuôi:
- Những người ở xa tới đây chà gạo, tôi có thể giúp cho chà trước để về cho kịp con nước.
Cô gái nửa tin nửa ngờ:
- Bà con tới trước có chịu nhường cho những người ở xa không?
- Chịu chớ! Bà con ở đây rất có tinh thần tương trợ. Truyền thống "dân lân dân ấp" của Bình Tây Đại Nguyên soái mà cô!
Hai mắt cô gái sáng rực lên:
- Bình Tây Đại nguyên soái! Tôi tưởng chỉ có ông già mới còn nhớ chuyện đời xưa chớ!
Hai Vĩnh ngồi lên bao cà-ròn đối diện cô gái:
- Vùng này ai chẳng là con cháu nghĩa quân Trương Định? Các
tên xã nói rõ điều đó: Đây là Tân Quy, bên kia là Tân Thuận... Quy,
Thuận! Phải chăng đợi tới lúc Gia Long rước quân Pháp sang giết được
Quản Định tại Đám là tối trời, nghĩa dân vùng này mới chịu hạ giáo đợi
thời cơ? Và cái tên Long Kiểng cũng là mối nhục của bà con vùng này. Lẽ
ra phải là Long Cảnh, nhưng Gia Long buộc dân kiên cữ tên con hắn là
hoàng tử Cảnh...
Chợt thấy mình lạc đề, Hai Vĩnh cười bảo:
- Bây giờ xin trở lại chuyện đời nay: Cô ở bên kia sông phải không?
Cô gái gật gật:
- Đúng, tôi ở Xóm Cỏ.
- Bên đó cũng có nhà máy mà...
- Phải. Nhưng mấy ngày nay máy móc trục trặc sao đó.
Hai Vĩnh nửa đùa, nửa thật:
- Vậy thì tôi vái cho nó mỗi tháng trục trặc một lần, đúng vào lúc nước rong như hôm nay.
Đã hứa lỡ, Hai Vĩnh vô nhà máy nói khéo cho bà con nhường cô gái chà trước để về sớm. Anh tiếp tay khuân mười giạ l
