đang sống lại, đừng đưa tangvội.” Thế là cha Nhan Kỳ vui mừng nói: “Giờ là đón con về nhà, chứ không phải đem chôn con.” Lúc này lá cờ đó mới chịu buông cành cây ra. Đếnkhi linh cữu về tới nhà, vợ của Nhan Kỳ lại mộng thấy anh ta, nói: “Tađang sống lại, mau mau mở nắp quan tài ra.” Những người khác trong giađình cũng liên tiếp mơ thấy giấc mơ đó, cuối cùng cũng thuyết phục đượcsong thân “không tin tà ma” của Nhan Kỳ, mở nắp quan tài ra. Thấy thithể của Nhan Kỳ quả nhiên nhìn vẫn như người đang sống, nhưng vì lấy tay để cào nắp quan tài, nên móng tay bị thương hết, hơi thở yếu ớt, sốnghay chết còn chưa biết.”
[14'> Lang Gia: một địa danh từ thời Tiên Tần đến triều Đường.
Nhan Kỳ cào tay trong quan tài, rõ ràng là đã sống lại, nhưng anh ta lại cóthể điều khiển lá cờ tang làm trò kỳ quái, mượn xác báo mộng, rõ ràng là những việc mà người bình thường khi còn sống không thể làm được. Vì vậy chỉ có thể coi Nhan Kỳ trong quan tài đang ở trong trạng thái giữa sống và chết. Thiếp của cha Can Bảo có thể sống trong mộ bao nhiêu năm nhưthế, còn Nhan Kỳ nếu chỉ chậm một chút là đã có thể tắc thở trong quantài. Cùng là người sống bị chôn nhưng lại có hai kết quả khác nhau, từđó có thể thấy được sự biến đổi kỳ diệu và tính tùy hứng trong các câuchuyện về thế giới u minh.
Tình tiết phá quan tài sống lại nàyđương nhiên cũng có tính địa phương, khi đào mộ lên cần phải báo mộngcho người nhà, bởi vì chỉ người nhà mới có thể đào mộ một cách hợp pháp. Nhưng điều này cũng không dễ dàng cho lắm, Nhan Kỳ mặc dù báo mộng chongười nhà, nhưng chưa chắc tất cả mọi người đều tin, cũng may cha anh ta là người theo chủ nghĩa duy vật không đến nơi đến chốn, cuối cùng cũngđồng ý thử một lần xem sao, nếu không anh ta chỉ còn cách dùng móng taymình mà cậy quan tài ra thôi. Mà một truyện trong Chi điền lục của ĐinhDụng Hối người đời Đường viết rằng, việc tìm người thân để báo mộngkhông dễ, phu nhân Tiêu Thị vì sinh con mà mất, chồng là Thôi Sinh lạilấy vợ kế là Trịnh Thị. Tiêu Thị chết mười hai năm sau sống lại, nhưngkhông ra được khỏi quan tài. Lúc này chồng bà ta cũng đã chết, đành phải báo mộng cho con trai, nhưng đứa con trai mười hai tuổi sau khi mơ giấc mơ đó không dám nói lại với mẹ kế Trịnh Thị. Tiêu Thị không còn cáchnào khác, đành phải tiếp tục báo mộng cho lão bộc. Lão bộc cũng không có quyền thay chủ nhân đào mộ lên, cuối cùng vẫn phải bẩm báo lại với chủmẫu Trịnh Thị. Cũng may Trịnh Thị hiền đức, nếu như gặp phải một tiểuthư vương phượng, thì chắc chắn là Tiêu thị sẽ chết trong quan tài rồi.
Không biết báo mộng cho ai cũng chưa chắc đã phải chết, nhưng trong tìnhhuống đó thì còn đau khổ hơn cả cái chết. Trong quyển 375 Thái bìnhquảng ký có dẫn một chuyện trong Thần dị lục như sau: “Vào thời Ngụy Văn Đế, một cung nữ của Chân Hoàng hậu, sau khi chết chôn trong Nghiệpđô[15'>. Nhưng sau khi chết không lâu, “sự sống được phục hồi, nhưng tachẳng có người nhà để khiếu nại”, “khiếu nại” ở đây chính là muốn chỉbáo mộng. Cung nữ này có lẽ vào cung từ rất sớm, nên không nhớ gia đìnhmình giờ đang ở nơi nào, vì vậy không có ai để báo mộng, cũng là đoạntuyệt với hy vọng duy nhất được ra khỏi huyệt mộ. Thế là cung nữ nàyđành phải âm thầm sống trong mộ tối hết ngày này qua ngày khác, muốnsống cũng không được mà muốn chết cũng chẳng xong, cho tới ba trăm nămsau, Đậu Kiến Đức quy hoạch lại Nghiệp đô với quy mô lớn, khai quậtnhững ngôi mộ cổ lên, lúc đó cô ta mới được giải phóng. Ba trăm năm đócô ta sống ở trạng thái nào, dường như từ trước tới nay chưa có ainghiên cứu về vấn đề này, người sống trên nhân thế, có ăn có uống cũngkhó sống được hơn trăm tuổi, vậy thì người sống trong mộ có lẽ phải ởtrạng thái hôn mê hoặc người thực vật, nhưng như thế lẽ ra cũng nên cóngười đánh thức cô ta dậy chứ? Sau này, Đậu Kiến Đức bị quân nhà Đườngtiêu diệt, cung nữ này để cảm ơn ơn cứu mạng của Đậu, đã lấy cái chết để tương ngộ, điều này cho thấy cô ta không chỉ cảm kích vì được cứu mạng, mà cảm kích hơn cả là vì Đậu Kiến Đức đã giải thoát cô ta khỏi ngôi mộ.
[15'> Tên một địa danh thuộc vùng Đông Bắc tỉnh Hà Bắc hiện nay.
Câu chuyện này cũng có một điểm đáng chú ý, “sự sống được phục hồi” củacung nữ này có liên quan gì đến tác dụng của âm phủ hay không? Nếu sựsống lại của cô ta là do âm phủ thả về, vậy thì dưới âm phủ đã hồ đồ quá rồi. Nếu đã cho người ta sống lại, thì nên để người ta quay về với cuộc sống nơi nhân thế, nhưng giờ chỉ vứt cô ta ra khỏi âm phủ, chẳng hỏihan xem cô ta có thể quay lại dương gian hay không, chẳng khác gì nhà tù giữa sa mạc, thả người, nhưng lại không quan tâm người ta sẽ ra khỏi sa mạc thế nào. Nhưng trong câu chuyện này hoàn toàn không nhắc đến âmphủ, chỉ giải thích nguyên nhân của sự sống lại vào một chữ “mệnh”.Chuyện này mặc dù được viết vào thời Đường, nhưng hình thức sống lại gần giống với quan niệm thời Hán - Ngụy, hoàn toàn không liên quan gì tớiâm phủ.
Từ đây có thể hiểu được những lần đào mộ với quy mô lớncủa nông dân, cũng giống như đánh những nhà thủ hào vậy, ngoài việc cóthể bổ sung vàng bạc châu báu cho quân thực ra,
