i năm. Giờ đây, giọng nói ấm áp
của anh lại như văng vẳng bên tai.

Đã mấy hôm liền, chiều nào tôi cũng thấy
trong người gai gai sốt. Để được nghỉ ngơi và yên tĩnh một mình, tôi ôm nóp mò
vào nằm trong ngôi miếu cô hồn. Tôi chỉ nằm đó từ trưa đến chạng vạng thôi. Ban
đầu, cũng có hơi rờn rợn. Nhưng qua ngày thứ hai thì tôi đã quen đi, chẳng
nhưng không có gì đáng sợ mà lại còn thấy rất dễ chịu.

Trong ngôi miếu vắng vẻ này, tôi không bị ai
quấy rầy, tha hồ ngủ, và khi thức dậy, tôi có thể ngồi tự do hàng giờ miên man
đắm chìm trong những ý nghĩ và hình ảnh lộn xộn lục ra từ trong mới hồi ức rối
tinh của mình.

Lần này, khi tôi cựa mình ngồi dậy, nhìn ra
ngoài thì không thấy bóng mặt trời chiếu đỏ rực hạ xuống bên kia bờ kênh như
mọi hôm nữa, mà là một bóng trăng xanh lạnh ngắt thấp thoáng sau cành đa, đang
chiếu những tia sáng yếu ớt xuống bên thềm miếu.

Có lẽ đã khuya lắm. Đêm vắng vẻ quá. Cơn sốt
dữ dội ban chiều đã vật tôi nằm mê man đến tận giờ này. Đầu nhức như búa bổ,
miệng đắng ngắt, và một cơn khát cháy khô cổ họng lại bắt đầu đến giày vò hành
hạ tôi. Giá tôi đang nằm ở nhà thì mở mắt ra đã thấy có má tôi ngồi một bên. Có
lẽ má tôi sẽ đỡ tôi ngồi dậy, nâng cốc nước chanh đến tận miệng tôi, và tôi còn
chờ xem má tôi lo lắng thế nào, còn chờ xem má tôi xuýt xoa an ủi dỗ dành một lúc
rồi tôi mới uống cũng nên... Cuộc sống trôi nổi trong mấy tháng gần đây đã dạy
khôn cho tôi nhiều rồi.mày hãy tự lo lấy cho mày trước đã: Đừng có nghĩ đến
việc cậy ai nước rót cơm dâng". Tôi cố sức đứng dậy, lảo đảo đi ra bờ
kênh. Chao ôi, làn nước lấp loáng ánh trăng lờ đờ trôi nhẹ dưới kênh kia mới
trong và mát làm sao! Tôi cúi xuống vốc những giọt vàng vỡ vụn vào lòng hai bàn
tay, uống lấy uống để, tưởng chừng như mình có thể uống cạn cả con kênh này thì
mới hả được cơn khát. Những làn nước mát vả vào mặt, vào gáy làm cho tôi dần
dần tỉnh hẳn.

Tôi lò dò trở vào ngôi
miếu, ngồi tựa lưng vào tường, thở dốc.

- Mau mau tìm cách trở lại nhà thôi.

- Thành phố quê hương mày giặc đã chiếm rồi,
mày còn về làm sao được chứ?

- Ước gì mình có được đôi
cánh như những con chim.

Những câu tự nhủ và tự hỏi mình cứ vẩn lên
trong đầu óc tôi Đột nhiên, tôi bỗng nhớ tới câu chuyện anh Ba thủy thủ đã kể
cho tôi nghe về bản năng huyền bí của loài chim cánh cụt những nhà sinh vật học
trên thế giới đã chứng minh điều đó... “Họ buộc những mảnh đồng nhỏ, ghi ngày
tháng và hòn đảo sinh trưởng của những con chim bắt được. Họ mang nó đi rất xa,
xuống tận vùng Nam Băng Dương và thả chúng ra. Thế mà một hai năm sau, người ta
lại bắt được những con chim đó ở đúng trên các hòn đảo cũ."

Giọng nói ấm áp, đầy hấp dẫn của người thủy
thủ vui tính và nhiều mơ mộng xưa kia khiến cho tôi lúc nào cũng hong hóng chờ
nghe, lại văng vẳng bên tai. Tôi ngồi nhìn ra ánh trăng soi lờ mờ, thấy dần dần
hiện lên quang cảnh nhộn nhịp của các bến vận hà dọc theo đôi bờ sông trắng của
con sông Tiền Giang. Trên cầu tàu lục tỉnh, anh ngồi tựa lưng vào một trụ buộc
đỏi (xích), tay cầm tẩu thuốc lá; những làn khói mỏng xanh xanh từ trong tẩu
thuốc lá chưa kịp bay lên đã tan mất ngay theo gió. Tôi ngồi bên anh, từ trên
sàn cầu qua những khe ván đóng hở, có thể nhìn thấy ngay dưới chỗ mình ngồi
những thanh đà sắt bắt chéo vào nhau trong một màu tối âm u, và sâu hơn một
chút, dưới kia dòng nước lao nhanh như cắt lúc nào cũng giận dữ réo ào ào,
dường như muốn nhổ phăng những chiếc cột tàu bằng thép to tướng mà lôi dìm
xuống đáy sâu.

- Sướng nhỉ, anh nhỉ?
Được như con chim cánh cụt ấy thì bọn trẻ chúng em không bao giờ sợ lạc! - tôi
huơ tay nói như vậy.

- Đó là một con chim đáng
thương! Vì cánh nó quá ngắn phải không anh?

- Ừ, cũng có thể... Nhưng không hẳn như vậy
đâu. Anh muốn nói với em một vấn đề khác kia...

Người thủy thủ trẻ có khuôn mặt sạm nắng rất
đẹp, mái tóc lúc nào cũng bồng lên vì sóng gió đại dương, đăm đăm nhìn về chỗ
vạch ngang của dòng sông Cửu Long lòa nhòa gắn liền mặt nước với chân trời. Anh
im lặng một lúc; sau khi đã hút mấy hơi khói thuốc dài, giọng anh bắt đầu trầm
hẳn xuống, như nói với mình:

Cuộc sống của con người phải đâu chỉ thu hẹp
trên mảnh đất vùng quê? Đã đành quê hương là nơi gắn bó với cuộc đời mình nhất,
nhưng khi người ta còn trẻ tráng, phải bay nhảy hoạt động, đi đây đi đó chứ.
Lúc nào cũng chạnh nghĩ về quê hương, đó là báo hiệu của tuổi già...

Không phải vì có dôi chim cánh cụt mà con
panh-goanh không đi xa được đâu. Nó là một con chim không có cánh ở tâm hồn. Nó
như một ông cụ già lưng mỏi gối chùn, lúc nào cũng muốn tìm về nằm xuống ở quê
hương!

Chiều chiều, sau giờ học, thầy giáo tôi
thương dắt học trò ra sông Cửu Long tập bơi. Trên cầu tàu lục tỉnh ấy, tôi đã
gặp và quen anh. Anh làm thủy thủ trên một chiếc tàu rất lớn, có ba ống khói to
tướng sơn màu xanh da trời. Lâu lâu, tàu anh lại cặp bến một lần. Gặp anh vài
bận, tôi đã thấy gắn bó với anh rồi. Mà anh thì cũng rất mến tôi. Bởi tôi hay
h