đây với cô ấy nhiều năm nay, và chuyện này xảy ra thêm vài lần nữa. Cô ấy ốm một trận khá nặng khi bà hát Những lời Lăng mạ năm nào.”
Tôi chưa từng cãi thắng nổi họ lúc trước. Làm sao tôi có thể tranh cãi về điều này? Khối u chắc chắn phải lớn dần lên từ rất lâu rồi. Mọi điều khác từ trước đây trở nên sáng rõ: Tuyết Hoa biếng ăn, da cô tái mét, và cô mất hết sức lực đúng vào lúc mà tôi cằn nhằn bắt cô ăn nhiều hơn, véo má cho hồng hào hơn, và làm tất cả những công việc nhà như người ta mong muốn để mang lại sự hòa hợp yên ấm cho gia đình chồng. Và rồi tôi nhớ lại rằng chỉ hai tuần trước khi tôi trở lại thăm ngôi nhà này lần đầu, cô đã xin lỗi tôi. Tôi đã không làm vậy - không xin lỗi ngay cả khi cô đau đớn nhất, ngay cả khi cô sắp mất, ngay cả khi tôi tự mãn mà nói với chính mình rằng tôi vẫn yêu cô. Trái tim của cô luôn luôn tinh khiết, nhưng của tôi thì đã quắt queo lại, khắc nghiệt và khô cằn như một quả óc chó già cỗi.
Thỉnh thoảng tôi nghĩ về những người chị em kết nghĩa đó - đương nhiên, tất cả họ giờ đây đều đã chết. Họ phải cẩn trọng trong cách nói năng với tôi, vì tôi là bà Lữ. Nhưng họ không chịu để tôi rời khỏi ngôi nhà đó mà không biết gì về sự thật.
Tôi trở về nhà và lên căn buồng trên gác đi nghỉ cùng với chiếc quạt và vài bức thư. Tôi mài mực cho đến khi nó đen như bầu trời đêm. Tôi mở chiếc quạt, nhúng cây bút vào mực và viết những gì tôi nghĩ cho mục cuối cùng.
Bạn người luôn luôn hiểu thấu trái tim mình giờ đây đã bay vào những đám mây trong sự ấm áp của mặt trời. Mình mong một ngày nào đó chúng ta sẽ được sải cánh cùng nhau. Tôi có nhiều năm để cân nhắc những dòng chữ đó và những gì có thể thay đổi được tất cả những tổn hại mà tôi đã gây ra cho người tôi yêu quý nhất trên thế gian này.
GIỜ TÔI ĐÃ QUÁ GIÀ ĐỂ DÙNG đÔI BÀN TAY mình mà nấu nướng, dệt vải, hay thêu thùa, và nhìn vào chúng tôi thấy những dấu vết do sống quá lâu mang lại, dù bạn làm việc bên ngoài dưới ánh mặt trời hay ru rú trong căn buồng phụ nữ cả đời. Da tôi mỏng đến mức hay xuất hiện những đám máu tụ dưới lớp da bề mặt mỗi khi tôi va vào vật nọ vật kia. Bàn tay tôi mỏi nhừ vì mài mực, các đốt ngón tay sưng lên do cầm bút. Có hai con ruồi đang đậu trên ngón cái của tôi, nhưng tôi mệt đến mức chả buồn đuổi. Đôi mắt tôi - đôi mắt bạc phếch của một bà lão già lụ khụ - đã để lệ rơi quá nhiều suốt bao ngày tháng qua. Tóc tôi - màu xám và mỏng dính - lỏng rơi khỏi những chiếc kẹp lẽ ra phải giữ nó bên dưới chiếc khăn trùm đầu. Khi khách khứa đến thăm, họ cố gắng không nhìn vào tôi. Tôi cũng cố gắng không nhìn vào họ. Tôi đã sống quá lâu.
Sau khi Tuyết Hoa mất, một nửa cuộc đời của tôi vẫn còn ở phía trước. Những ngày gạo muối của tôi vẫn chưa hết, nhưng trong tâm hồn mình tôi đã bắt đầu những năm tháng im lặng hoàn toàn. Với hầu hết mọi người đàn bà, giai đoạn này chỉ bắt đầu từ khi chồng họ chết đi. Với tôi, chuyện đó bắt đầu từ khi Tuyết Hoa mất. Tôi là “một người chưa chết”, nhưng mọi chuyện ngăn tôi không để tôi có thể lặng lẽ hoàn toàn. Chồng tôi và gia đình tôi cần tôi là người vợ, người mẹ. Cộng đồng cần tôi là bà Lữ. Rồi lại còn những đứa con của Tuyết Hoa nữa, những đứa trẻ mà tôi cần - để tôi có thể chuộc lỗi với lão đồng của tôi. Nhưng thật khó có thể trở nên thực sự rộng lượng và cư xử thẳng thắn khi bạn không biết phải làm như thế nào.
Điều đầu tiên tôi lập tức thực hiện ngay sau khi Tuyết Hoa mất là đảm nhận vị trí của cô cử hành các truyền thống và nghi lễ trong đám cưới của con gái cô. Xuân Nguyệt dường như đã chấp nhận viễn cảnh của cuộc hôn nhân, buồn rầu rời khỏi nhà, không chắc - vì đã từng chứng kiến cách bố đối xử với mẹ - điều gì đang chờ đợi mình ở phía trước. Tôi tự mị chính mình đó chỉ là những lo lắng thông thường của mọi cô gái. Nhưng vào đêm tân hôn, sau khi chồng con bé đã chìm vào giấc ngủ, Xuân Nguyệt tự tìm đến cái chết bằng cách gieo mình xuống giếng thôn.
“Con bé đó không chỉ làm vấy bẩn thanh danh nhà chồng cô ta mà còn làm bẩn nguồn nước uống của cả thôn,” người ta xì xào bàn tán. “Nó cũng chỉ như mẹ nó thôi. Nhớ Những lời Lăng mạ không?” Việc chính tôi là người sáng tác lá thư đó khiến thanh danh của Tuyết Hoa bị hủy hoại đã cào xé lương tâm tôi, vì thế cứ khi nào nghe thấy chuyện này là tôi dập tắt ngay lập tức. Qua hành xử đó, người ta lại cho tôi là một người biết tha thứ và từ tâm với những kẻ ô uế, nhưng tôi biết rằng ngay chính trong nỗ lực đầu tiên để làm mọi chuyện xứng đáng với Tuyết Hoa, tôi đã thất bại thảm hại. Cái ngày tôi viết về cái chết của con gái Tuyết Hoa lên chiếc quạt là một trong những ngày tồi tệ nhất của cuộc đời tôi.
Tiếp đến, tôi chú tâm tới con trai Tuyết Hoa. Mặc dù có địa vị thấp nhất và không được bố ủng hộ, thằng bé cũng có chút ít chữ nghĩa và khá thành thạo trong việc tính toán với các con số. Tuy nhiên, nó vẫn đang làm việc bên cạnh bố nó và chẳng hạnh phúc hơn chút nào so với khi còn nhỏ. Tôi gặp vợ nó, con bé vẫn đang sống chung với gia đình mình. Lần này tôi đã có được một lựa chọn tốt. Con bé đã có thai, nhưng cứ nghĩ đến chuyện nó sẽ rơi vào n
