xát, dân ném đất đá vỡ cả cửa kính xe uỷ ban, hả bác?
- Tôi cũng nghe bên văn phòng uỷ ban báo cáo, tấm cửa kính phía trước của chiếc xe u-oát anh Hưởng vẫn ngồi, bị họ ném vỡ tan tành. Nhưng có lẽ là vô tình chứ không cố ý, vì ném bằng đất, khi trên ghế trước không có người ngồi.
Cải nói, như để ông Thìn biết là mình cũng biết việc này rồi, giờ muốn hỏi thêm cho rõ thôi:
- Nhưng theo bác thì sự thực của cuộc xô xát này là thế nào, chứ chẳng lẽ chỉ là mấy con lợn?
- Tôi cũng nghĩ như anh đấy. Chẳng lẽ hàng trăm người đổ ra giữ cây tre ngáng đường, không cho xe vào làng, lại chỉ vì giữ không cho bắt lợn ở trại chăn nuôi mang đi. Mà lợn ấy đâu phải của trại Phương Lưu, của trại An Thái Hoà dưới xã anh chở lên từ tuần trước đấy chứ.
- Tôi đã nghe dân An Thái nói là lợn của họ từ dưới ấy chở lên. Nhưng mọi lần vẫn chở lợn ở trại An Thái Hoà lên, hoặc trại khác đến, mỗi khi trại Phương Lưu có lãnh đạo về thăm hoặc khách đến tham quan thì có sao đâu. Sao lần này lại xẩy ra xô xát, đến nỗi già trẻ gái trai kéo nhau ra đầu làng chặn xe huyện lại như vậy?
- Theo bên văn phòng uỷ ban báo cáo, thì có thể là dưới trại Phương Lưu đòi huyện thanh toán trả công chăn nuôi và cám bã, rau bèo hai mươi nhăm con lợn, họ nuôi từ hôm huyện chở lợn về trại để chuẩn bị đón đồng chí thứ trưởng bộ nông nghiệp đến nay. Có thế, họ mới cho bắt lợn chở đi.
- Chẳng lẽ chỉ có thế thôi ư?
Cải bỗng buột kêu lên thế, rồi cả hai ngồi lặng đi, mỗi người như đuổi theo ý nghĩ, mà có lẽ chỉ một mình mình biết. Chờ cho ông Thìn rót xong nước từ trong tách trà ra hai chiếc chén đặt trước mặt hai người, Cải mới nhìn ông nói rõ câu nghi thán của mình vừa nãy:
- Chẳng lẽ chỉ là đòi công chăn nuôi và số cám bã, rau bèo mà xẩy ra xô xát như vậy? Liệu đằng sau có còn là cái gì nữa không đây?
Ông Thìn cũng bày tỏ ý nghĩ của mình:
- Đầu giờ chiều nay tôi đã ra ngoài ban nông nghiệp gặp anh Hưởng, hỏi rõ đầu đuôi xem thế nào, lại để xẩy ra như vậy. Nhưng anh ấy vẫn khẳng định dưới trại họ đòi tiền công và tiền thóc gạo, cám bã nuôi hai mươi nhăm con lợn từ một tuần nay. Anh ấy còn nói, không phải hôm nay đánh xe xuống bắt lợn họ mới đòi, mà mấy hôm trước người của ban nông nghiệp xuống bố trí ngày bắt lợn, họ cũng đòi như thế. Lại còn ra điều kiện với huyện, chỉ được đưa xe đến chở lợn, chứ không được cho người và xe khác xuống. Cũng chỉ được chạy xe thẳng vào trại bắt lợn rồi về, không được dừng xe ngang tắt bất cứ chỗ nào thuộc địa phận làng Phương Lun.
- Họ đã nói thế, sao cậu Hưởng còn ngồi xe xuống làm gì!
- Anh chưa biết tính cậu Hưởng, vừa không tin cấp dưới, lại vừa thích ra oai. Nghe anh em văn phòng gọi điện báo cáo dưới Phương Lưu không cho xe tải vào chở lợn, thế là đang chủ trì giao ban bên trạm bảo vệ thực vật vội giải tán, nhảy lên ô- tô phóng xuống Phương Lưu. Nhưng theo mấy cậu đi xe tải về kể lại hồi trưa ở ngoài nhà ăn tập thể, giá không có ông Hưởng xuống chỉ giằng co một lúc, rồi thể nào cánh cờ đỏ Phương Lưu cũng cho xe vào, vì họ đã ra điều kiện chỉ cho xe chở lợn, chứ không được cho người và xe khác xuống nữa. Nhưng đây lại là xe của phó chủ tịch phụ trách nông nghiệp huyện, thế quá bằng trêu tức người ta rồi. Mà với dân thì không gì hơn là già nắn, rắn buông, Chứ đã lên mặt ra oai thiên hạ thì chỉ như đổ thêm dầu vào lửa, làm bùng lên sự căm tức của người ta mà thôi.
Cải ngồi nghe Thìn nói mà thêm chồng chất nỗi buồn, đúng là buồn này chưa qua buồn kia đã tới. Cuộc xô xát dưới Phương Lưu, cho đến lúc này, theo lời ông Thìn, vẫn chỉ là do chỗ mấy con lợn huyện chở xuống để chuẩn bị đón vị lãnh đạo trung ương, còn đang nặng trĩu trong lòng, thì điều ông Thìn vừa nhận xét về Hưởng, uỷ viên thường vụ, phó chủ tịch phụ trách nông nghiệp huyện, càng chất thêm nỗi buồn lên lòng Cải. Bởi một người được coi là “cánh tay phải” của bí thư, chủ tịch một huyện nông nghiệp mà lại để dân tức giận, căm ghét còn làm việc với ai? Cải buồn về cuộc xô xát thì ít, mà buồn về những lời của một người thận trọng như trưởng ban tổ chức Thìn nhận xét về Hưởng thì nhiều. Cuộc xô xát có thể một sớm một chiều giải quyết xong, không bằng tình nghĩa thì bằng pháp luật. Nhưng đức tính của một con người, nhất là người ấy lại đang giữ một cương vị có liên quan trực tiếp đến cuộc sống của hàng vạn nông dân trong huyện, thì những biểu hiện của sự sa sút phẩm chất, đạo đức không còn là việc của cá nhân anh ta nữa, mà nó ảnh hưởng trực tiếp đến danh dự, uy tín của cấp uỷ, chính quyền. Thế mới đau! Cải cứ ngồi thừ ra, đầu mung lung bao ý nghĩ. Cây nhãn trên sân huyện uỷ đã nhạt hết nắng, chỉ còn phơi ra một màu nhoà nhoà, xác xơ của những cành lá vừa qua trận gió lốc bầm dập. Cải cầm chén trà lên ực một hơi cho đỡ khát, rồi quay lại nhìn Thìn, hỏi:
- Công an bắt tất cả mấy người, hả bác?
- Có phải công an bắt đâu, bảo vệ xã Tiên Trung bắt đấy chứ. Theo anh Hưởng nói, tất cả là năm người, nhưng kẹt nhất trong số này lại có hai đảng viên, là ông Tinh, phó bí thư chi bộ, đội phó sản xuất kiêm tổ trưởng tổ cờ đỏ Phương Lưu và cậu Điền.
Cải hỏi mà như gắt:
