tên một triết gia Hy Lạp cổ đại, là phương pháp loại bỏ các giả thuyết tốt hơn bằng cách từng bước xác định và loại bỏ các giả thuyết dẫn tới mâu thuẫn.

Dần dần, những lần cằn nhằn đó chuyển thành những cuộc nói chuyện dài hơi hơn bên cốc cafe ở phòng chung dành cho sinh viên hay trong những lần dạo chơi trong công viên Quảng trường Washington. Chúng tôi bắt đầu cùng nhau học trước giờ lên lớp, chuẩn bị cho điều không thể tránh được – cái ngày ông Zigman sẽ gọi bọn tôi. Tôi sợ đến lượt mình, tôi biết đó sẽ là một cuộc thảm sát đẫm máu, nhưng cũng âm thầm bí mật háo hức ngóng đến lúc Dex bị gọi. Ông Zigman nhằm vào những con mồi có vẻ yếu đuối, rối loạn, mà Dex thì không thuộc hai dạng ấy. Tôi tin chắc rằng anh ta sẽ không chịu thua một cách dễ dàng đâu.

Tôi nhớ rất rõ lần đó. Ông Zigman đứng đằng sau bục giáo viên, kiểm tra hồ sơ chỗ ngồi, một cái hồ sơ trên đó dán ảnh mặt bọn tôi cắt ra từ danh sách ảnh của năm thứ nhất, gần như chảy cả nước miếng khi chọn con mồi. Ông ta ngước mắt dòm qua cặp kính nhỏ, tròn tròn (kiểu đó gọi là mục kỉnh thì hơn), nhìn bao quát về phía chúng tôi, và nói, “Cậu Thaler”

Ông ta phát âm sai tên của Dex, khiến nó nghe giống như là “taller” vậy.

“Là Thaa-ler ạ,” Dex nói một cách thản nhiên, không hề tỏ ra sợ hãi.

Tôi hít vào một hơi thật sâu; chưa bao giờ có ai chỉnh lại lời ông Zigman. Dex thực sự sắp biết tay rồi đây.

“Vậy thì xin lỗi, cậu Thaa-ler” ông Zigman nói, khẽ cúi đầu giả tạo. “Vụ Palsgraf kiện Công ty đường sắt Long Island”

Dex ngồi bình thản, sách gập lại, trong khi những đứa còn lại trong lớp lo lắng lật giở vụ án mà tối hôm trước bọn tôi phải đọc.

Vụ án liên quan đến một tai nạn đường sắt. Trong khi vội vàng, một nhân viên đường sắt khiến ột hành khách làm rơi gói thuốc nổ, làm một hành khách khác bị thương, đó là bà Palsgraf. Thẩm phán Cardozo viết ý kiến đại diện cho đa số, tuyên bố rằng bà Palsgraf không phải là “nguyên đơn có thể dự đoán trước được”, và như thế không thể đòi công ty đường sắt bồi thường được. Có thể những nhân viên đường sắt lẽ ra nên thấy trước được tổn hại đối với người cầm cái gói đó, chứ không phải tổn hại đối với bà Palsgraf, tòa án nói như vậy.

“Có nên cho nguyên đơn nhận tiền bồi thường không?” ông Zigman hỏi Dex.

Dex không nói gì cả. Trong một giây ngắn ngủi, tôi phát sợ, tưởng là anh ta chết cứng như những người đi trước rồi. Nói ‘không’ đi, tôi thầm nghĩ, truyền cho anh ta những đợt sóng điện não mạnh mẽ. Đồng ý với phán quyết của đa số ấy. Nhưng khi nhìn nét mặt anh ta và cái cách anh ta khoanh tay trước ngực thì tôi dám nói là anh ta đang kéo dài thời gian, khác hẳn với cách của phần lớn bọn sinh viên năm thứ nhát: tuôn ra những câu trả lời nhanh, đầy lo lắng và không vững vàng như thể thời gian phản ứng có thể bù đắp lại cho vốn hiểu biết vậy.

“Theo ý kiến riêng của em ấy ạ?” Dex hỏi.

“Tôi đang trực tiếp nói với cậu, cậu Thaler ạ. Thế nên, đúng, tôi hỏi ý kiến của cậu”.

“Là em thì em sẽ đồng ý, nguyên đơn nên được nhận tiền bồi thường. Em đồng ý với ý kiến phản bác của thẩm phán Andrews.”

“Ô… thật vậy sao?” giọng ông Zigman cao vút, là giọng mũi.

‘Vâng. Đúng vậy”

Tôi lấy làm ngạc nhiên trước câu trả lời của anh ta, vì anh ta đã nói với tôi ngay trước khi vào lớp rằng anh ta không hề biết loại thuốc kích thích crack-cocaine xuất hiện từ năm 1928, nhưng ông thẩm phán chắc chắn đã hút thứ thuốc đó khi ông ta viết ý kiến phản bác. Tôi thậm chí còn ngạc nhiên hơn khi cái câu “đúng vậy” xấc xược của Dexter thêm vào cuối câu trả lời, như thể để giễu ông Zigman.

Bộ ngực gầy giơ xương của ông Zigman phồng lên thấy rõ. “Vậy cậu cho rằng người ta bảo vệ lẽ ra phải dự đoán trước đó được là cái gói vô hại dài gần bốn mươi phân, bọc bằng giấy báo đó có chứa thuốc nổ và sẽ khiến cho nguyên đơn bị thương:”

“Chắc chắn cũng có khả năng đó.”

“Anh ta cũng nên thấy trước rằng cái gói đó có thể làm bị thương bất kỳ ai trên thế giới này?” ông Zigman hỏi, sự chế giễu ngày càng tăng.

“Em không nói bất kỳ ai trên thế giới này, mà em nói đúng là ‘nguyên đơn’. Theo ý kiến của em, bà Palsgraf có nằm trong vùng nguy hiểm.”

Ông Zigman tiến lại gần hàng ghế bọn tôi ngồi, người đứng thẳng và ném tờ báo Wall Street Journal lên cuốn sách gấp của Dex.

“Trả lại tôi tờ báo được không?”

“Em không muốn” Dex nói.

Cơn sốc trong lớp nổi lên thấy rõ. Những đứa còn lại trong số chúng tôi chắc sẽ chỉ làm theo và trả lại tờ báo, vật đó chỉ là thứ đạo cụ trong câu hỏi của ông Zigman mà thôi.

“Cậu không muốn?” ông Zigman ngẩng cao đầu lên.

“Đúng vậy. Bên trong đó có thể giấu thuốc nổ lắm chứ.”

Một nửa lớp há hốc miệng, nửa còn lại thì cười khẩy. Rõ ràng ông Zigman có vài chiêu bí mật, một cách để lật lại Dex. Nhưng Dex đã không bị rơi vào bẫy. Ông Zigman bực bội thấy rõ.

“Cứ giả sử là cậu có đồng ý trả lại tờ báo cho tôi, và trong đó đúng là có một thanh thuốc nổ, và nó làm cho cậu bị thương thật. Thế thì sao, cậu Thaler?”

“Thế thì em sẽ kiện thầy, và rất có thể em sẽ thắng.”

“Vậy khoản tiền bồi thường đó có giống với lý do thẩm phán Cordozo đưa ra