, nó vẫn cứ là đầu cơ nghiệp. Cái cày từ tổ tiên ông cũng là cái cày ngày nay ông cày. Còn cái đít con trâu cũng chẳng khác hơn.

Chẳng lẽ một đời ông để lại những điều vô lý đó. Ông đã ngoài bảy mươi tuổi, so với tổ tiên tuổi ông không kém. Thế mà định để lại một cái cày cũng không xong. Bất ngờ, ông thấy nhục với tổ tiên. Gia phả còn ghi rất rõ ràng: Chỉ có đôi tay, cái cày chìa vôi, với con trâu mộng mà cụ tổ Võ Đức Minh đã khai hoang được mấy chục mẫu đất, thóc đầy bồ này, cót kia. Chẳng lẽ con cháu ngày nay lại thua cha ông ngày trước?

Nhưng ở cái xóm Đại Vũ này, thời mà cụ tổ nhà ông đến đây lập nghiệp, đất còn rộng mênh mông, ai có sức phát cây là có đất. Chứ nay, xin được miếng đất làm nhà cũng đã khó, còn đâu mà khai hoang.

Có thể đòi lại ruộng đất nhà ông đã có trước đây được chăng? Như gia phả ghi thì đất của xóm này ngày xưa đều là đất của nhà ông cả. Đến khi vào hợp tác xã thì chẳng còn là của ai nữa. Bây giờ trên lại chia, trả lại cho mỗi nhà mấy sào. Nghe nói kiện mà lấy được đất. Giá mà lấy lại được toàn bộ đất đai đó làm vốn cho thằng cháu đích tôn, thì cơ may thóc đầy cót, đầy bồ của nhà ông có thể thực hiện được. Nhưng tiệt nỗi gia phả nhà ông lại cháy cách đây gần một trăm năm rồi.

Võ Đức Nội choàng dậy, khi có người vỗ vỗ vào mu bàn chân.

– Ai đấy?

– Dạ. Con đây ạ.

– Con mẹ cái Tĩn phỏng.

– Dạ con đây.

– Có chuyện gì không?

– Dạ thưa ông! Nhà con hết gạo mấy hôm nay, ông thương cho nhà con vay mấy bát gạo cứu đói.

– Hết gạo thì ăn khoai, ăn rau, ăn cháo. Nhà ông cũng đang phải ăn khoai đây.

– Con nói hết gạo là hết nhẵn mọi thứ. Ông làm phúc cho con vay mấy bát khoai cũng là phúc cho con lắm ạ.

– Nhà chị khỏe lắm cơ mà, lại là chỗ thân tình với nhà tay Chí, sao lại năm nào cũng cắp rá đi vay?

– Thì ông tính, năm nào con cũng nai lưng ra, chả biết thóc nó cứ đi đằng nào?

– Khổ – Võ Đức Nội than thầm – Nhà mình khổ. Ấy mà có đứa còn khổ hơn. Ông nói với chị hàng xóm.

– Đợi anh cháu dậy, chứ tôi đâu có quyền cho nhà chị vay.

– Ông ơi! Hôm trước con đã vay của anh cháu rồi. Cũng chả định tới, nhưng con đi khắp cả làng không vay được ai. Thấy có ông ở nhà con mới dám vào.

– Đã vay rồi hử? – Võ Đức Nội chừng như nhấn mạnh thêm – Đã vay rồi, thôi. Có đâu mà cho chị vay mãi?

– Ông thương gia đình con. Chị hàng xóm cầm cái rá dúi vào tay Võ Đức Nội. Võ Đức Nội gạt nhẹ ra mấy lần nhưng rồi phải miễn cưỡng cầm lấy. Nhìn đôi gò má đen, nhăn nheo hốc hác, lời nói cầu khẩn thống thiết như sắp chết đến nơi của chị hàng xóm, Võ Đức Nội cũng không thể ngoảnh mặt làm ngơ. Họ cũng là con em của những người đầu tiên đến lập xóm mới này. Lời thề sống chết có nhau bất ngờ sống dậy trong ông.

Bất ngờ thằng cháu trai của ông thức dậy. Chị hàng xóm giật vội cái rá, luồn qua cửa sau, chuồn mất. Thằng cháu ngay lập tức oang oang hỏi ông:

– Ông đã sửa xong cày cho cháu chưa?

Võ Đức Nội từ trong nhà nói vọng ra:

– Chưa.

– Thế là mất toi một buổi cày. Ông đã xem cẩn thận chưa?

– Đã – Ông trả lời.

– Thế ông đã xem cái diệp cày chưa?

“À, à. Có lẽ tại cái diệp cày”. Thế là ông vùng ngay dậy. Chỉ đảo mắt một cái, ông đã biết ngay tại cái diệp cày. “Nó cong quá!”. Ông lẩm bẩm:

– Chả trách, chả trách! Không ngờ, không ngờ. Đúng là cái diệp cày. Nó cong như cái bánh đa nướng thế này thì cày làm sao được. Thôi, tháo ra, đem lên hợp tác xã mua bán mà đổi. Hiện đại, có cái diệp cày cũng đếch ra sao.

Nghe thế, thằng cháu ông cáu liền:

– Đổi, đổi cái đéo gì được ông. Hợp tác xã mua bán chúng nó chuyên sống bằng cái nghề bán hàng rởm. Đời nào chúng nó cho đổi. Mất toi năm nghìn bạc. Ông đưa cái búa đây. Triều đại của cụ Chí là thế, ông còn chưa thấy sao?

Thế là nó cầm búa đập thật mạnh vào cái diệp cày còn đang nằm ở theo cày. Cái diệp cày làm bằng gang non, vỡ ra từng mảnh. Thằng cháu ông nói:

– Cần đéo gì phải có diệp cày hả ông?

Câu nói của thằng cháu trai như đánh thức tiềm năng to lớn của nghề nông, làm ông run lên. Nó nói quá phải, cần gì cái diệp cày cong. Cách đây chín đời, cụ tổ nhà ông có biết cái diệp cày là gì đâu, thế mà có lúc trâu bò một đàn, thóc đầy kho nọ, kho kia.

– Phải! Cần đếch gì cái diệp cày. Cứ thế mà cày! – Võ Đức Nội cùng khẳng định. Và như vừa giải xong một bài toán khó, ông cháu ông cùng hả hê.

Đối với Võ Đức Nội, sự kỳ lạ lại xuất hiện. Cái đồng hồ “quạ mổ” mới nằm yên một lúc, theo đúng dự đoán của ông lại bắt đầu chạy. Tiếng “tích tắc, tích tắc” vẫn đều đều như mọi khi; cái con “quạ mổ” vẫn mổ, cần mẫn, vô tư như chưa bao giờ biết mệt mỏi. Chẳng có gì thay đổi suốt chín đời. Ngày mai, khi gà gáy giữa ban ngày, sẽ lại là mười hai giờ trưa.

Chẳng biết mẹ Âu Cơ có biết được chuyện này không?